اصغر عبادی فر عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
با اشاره به اینکه دوران بلوغ بهترین زمان برای حرکت دادن استخوان‌ها با کمک دستگاه‌های ارتودنسی است، اظهار کرد: رفع اختلالات و ناهنجاریهای فکی با ارتودنسی در سنین بلوغ با سهولت بیشتری انجام می‌شود.
وی افزود: معاینه اولیه دندانها بهتر است در سن چهار تا پنج سالگی انجام شود.
این متخصص ارتودانتیکس با اشاره به اینکه در سنین بالاتر نیز می‌توان از ارتودنسی برای مرتب کردن دندانها سود برد گفت: ارتودنسی بیش از این که یک فرآیند زیبایی باشد یک روش درمانی محسوب می‌شود.
وی با بیان اینکه بسیاری از ناهنجاریهای دهان و دندان از همان سنین کودکی بروز می‌کند خاطرنشان کرد: اگر درمان ناهنجاریهای دندان در سنین کودکی درمان نشود ممکن است با گذشت زمان و بالا رفتن سن درمان‌ها سخت و تر پیچیده‌تر شود.
به گفته عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، درمان‌های معمول دهان و دندان باید از همان سنین پایین انجام شود و اولین معاینه به پزشک متخصص تعیین می‌کند که مراجعه برای شروع ارتودنسی چه زمانی است.
عبادی فر با اشاره به این که غالباً مشکلات دندانی کودکان و حتی بزرگسالان را می‌توان با براکت و سیم به راحتی حل کرد افزود: معمولاً استفاده از دستگاه ارتودنسی ثابت برای کودکان و نامرئی برای بزرگسالان برای درمان مشکلات دندانی توصیه می‌شود.
وی با اشاره به کارکرد دستگاه‌های متحرک ارتودنسی خاطرنشان کرد: درمان‌هایی که با پلاک‌های متحرک انجام می‌شود به این شکل است که بیمار پلاک‌ها را در دهان قرار می‌دهد و فقط زمان غذا خوردن و یا ورزش کردن این پلاک‌ها را از دهان خارج می‌کند.
درمان‌های ثابت ارتودنسی با کمک بند و براکت نوع دیگر و متداول ارتودنسی بود که این استاد دانشگاه به آن اشاره کرد.
عبادی فر ضمن یادآوری این موضوع که زیبایی در ارتودنسی یکی از آخرین اهداف این روش درمانی است خاطرنشان کرد: هدف اولیه ای که برای درمان با کمک دستگاه‌های ارتودنسی مد نظر قرار می‌گیرد، سهولت در جویدن، غذا خوردن و بلع و همچنین رفع ناهنجاریهای فکی و دندانی است.
وی با بیان این که بی‌نظمی دندانها و فک‌ها گاز زدن و جویدن غذا را دشوار می‌کند تاکید کرد: این مشکلات عموماً و به مرور زمان و به خودی خود برطرف نمی‌شود و این مسئله برای سال‌های متوالی باعث ساییدگی زودرس دندانها نیز می‌شود، درمان با روش ارتودنسی می‌تواند انحرافات فک را درمان کرده و علاوه بر ظاهری زیبا به سیستم گوارش نیز کمک کند.
این متخصص ارتودانتیکس در ادامه با تاکید بر اینکه به طور معمول درمان‌های ارتودنسی یکی از درمان‌های گران قیمت محسوب می‌شود، گفت: گاهی اوقات به دلایل اقتصادی ممکن است والدین و یا بیمار رغبتی به انجام این درمان‌ها نداشته باشند ولی باید این نکته را مورد توجه قرار داد که مسائل اقتصادی مواردی نیستند که مانع از انجام و پیگیری روند درمانی شد.
وی توصیه کرد: قطعاً راه‌هایی وجود دارد که می‌توان با کمک آنها و با تعرفه‌های پایین‌تر دولتی اقدام به اصلاح دندانها کرد.
مراجعه به دانشکده‌های دندانپزشکی وابسته به دانشگاه‌های علوم پزشکی و یا کلینیک‌های تحت پوشش مراکز دولتی توصیه دیگر این استاد دانشگاه برای درمان ناهنجاری‌ها و مشکلات دندانی با تعرفه‌های پایین بود.
عضو هیئت علمی دانشگاه در ادامه به عواقب عدم مراجعه برای درمان ارتودنسی، توضیح داد: مراجعه نکردن به موقع برای شروع درمان ارتودنسی و سایر درمان‌های دندانها در کودکان می‌تواند منجر به ایجاد ناهنجاریهای دندانی و فکی شدید در آینده شود که گاهی اوقات به تنهایی قابل درمان با ارتودنسی نیست و نیاز به درمان جراحی فک خواهد داشت؛ بنابراین توصیه می‌شود والدین مراجعه برای معاینات ارتودنسی در دوران پاندمی کرونا را به تعویق نیندازند.
وی تاکید کرد: برخی خدمات دندانپزشکی را نمی‌توان به زمان بعد موکول کرد بنابراین اولین مراجعه به داندانپزشک متخصص مشخص خواهد کرد که درمان‌ها در دسته درمان‌های اورژانسی قرار می‌گیرد و یا می‌توانیم به زمان دیگری بعد از کرونا موکولش کنیم.
مراجعه به دندانپزشک ممکن است یک پدیده نسبتاً مدرن باشد ، اما آیا می دانید که مردم از حدود 500قبل از میلاد از آن استفاده می کنند.
در آن زمان یونانیان باستان برای تمیز کردن دندان های خود از مخلوطی که حاوی زنگار آهن و پودر مرجان بود استفاده می کردند. در ضمن مسواک ها دسته هایی از شاخه های درخت بودند که مردم به جویدن آنها می پرداختند.
خوشبختانه ، مراقبت از دندان از آن زمان پیشرفت کرده است ، و اکنون ما ابزارهای مختلفی را در اختیار داریم تا به ما در مراقبت از دندان های خودمان کمک کنند. شما برای کمک به غذا خوردن ، روزانه به دندان های خود وابسته هستید و اعتماد می کنید.
داشتن اطلاعات بیشتری در مورد دانستنی های دندان و اینکه چگونه رفتارهای شما بر سلامت دندان ها تأثیر می گذارد می تواند به شما در مراقبت بهتر کمک کند و باعث شود لبخندهای طولانی را در آینده حفظ کنید.
دندان های شما مانند اثر انگشت شما می باشند: آنها منحصر به شما هستند. به همین دلیل است که گاهی اوقات از پرونده های دندانپزشکی برای شناسایی بقایای انسانی استفاده می شود. حتی دوقلوهای یکسان هم دندانهای یکسان ندارند.
واقعیت : زبان شما همچنین “اثر زبان” منحصر به فرد دارد.(درست مانند اثر انگشت)
حدود یک سوم هر دندان در زیر لثه شما قرار دارد. به همین دلیل سالم نگه داشتن لثه ها به همان اندازه مهم است که اطمینان حاصل کنید که از دندان های خود به خوبی مراقبت میکنید. لثه های شما باید همیشه به رنگ صورتی و محکم (سفت) باشد.
از دندان های جلوی خود تا پشت دهان ، هشت دندان دارید (دندانهای جلویی) علاوه بر این چهار دندان نیش ، هشت پرمولر(دندان آسیای کوچک) و 12 تا دندان آسیا هم وجود دارد.
مینا بیرونی ترین لایه دندان شماست. مانند یک پوسته سخت ، هدف اصلی آن محافظت از بقیه دندان است. مینا بیشتر مانند استخوانهای شما از کلسیم و فسفات ساخته شده است ، اما به دلیل پروتئین های خاص و بلوریت هایی (crystallites) که آن را تشکیل می دهند قوی تر است.
حتی اگر مینا برای محافظت از دندان های شما وجود دارد ، مینای دندان هنوز می تواند سوراخ ریز یا ترک خوردگی داشته باشد و از پوسیدگی نیز در امان نیست.
قندها و اسیدها مانند آنهایی که در نوشابه ها یافت می شوند با باکتری های موجود در دهان شما ارتباط برقرار می کنند و به مینای دندان شما حمله می کنند که این نشانگر شروع پوسیدگی دندان ها است.
نوشیدنی های نوشابه به ویژه هنگامی که اغلب آنها را می نوشید ، یا به آرامی در طول روز ، آسیب می بینند.
این فقط لکه قهوه ای نیست که مهم است. مینای دندان تا حدودی مسئولیت ظاهر سفید دندان شماست و با پوسیدگی ، دندانهای شما ممکن است شروع به زرد شدن کنند. پوسیدگی مینا همچنین می تواند مقصر هر احساس درد باشد.
دانستنی های دندان و کسب اطلاعات کافی و مراجعه به دندان پزشک در کنار مراقبت روزانه از دهان و دندان نقش موثری در کاهش مشکلات این عضو مهم بدن خواهد داشت.
لمینت دندان ها و زیبا سازی لبخند با لمینت سرامیکی درمانی بسیار رایج در دنیای امروزی است و افراد زیادی متقاضی این درمان هستند. به همین علت بر تعداد دندانپزشک هایی که این خدمات را ارائه می‌دهند روز به روز افزوده می‌شود.
لمینت دندانها تأثیر قابل توجهی بر زیبایی دندانها و لبخند و در برخی موارد اعتماد به نفس افراد می‌گذارد و حتی ممکن است رخدادهای خوبی برای آنها شکل دهد. اما هنگامی که درمان به درستی انجام نمی‌شود نتایج آن برای بیمار و دندانپزشک، دلسرد کننده و مأیوس کننده است.
لمینت دندانها یکی از درمان‌های چالش برانگیز است که در آن باید زیبایی و عملکرد و همچنین سلامت دندان در نظر گرفته شود. معمولاً برای لمینت چندین دندان در نظر گرفته می‌شوند. معمولاً هدف از این کار بهبود رنگ و زیبایی دندانها است اما ممکن است اهداف ترمیمی نیز پشت این درمان وجود داشته باشد. در هر صورت لمینت باید هماهنگی کامل با لثه و بافت‌های نرم دیگر داشته باشد و اختلالی در جویدن غذا، تلفظ حروف و اصوات و بهداشت دهان ایجاد نکند.
بیماری لثه مربوط به التهاب لثه ها است که این التهاب می تواند به تدریج پیشرفت کرده و استخوان اطراف دندان که وظیفه نگه داشتن دندان را در محل بر عهده دارد، تحت تاثیر قرار دهد. این التهاب لثه در نتیجه عملکرد باکتری های موجود در پلاک دندان که یک سطح بی رنگ و چسبنده تشکیل شده بر روی دندان ها است، ایجاد می شود.
بیماری لثه مربوط به التهاب لثه ها است که این التهاب می تواند به تدریج پیشرفت کرده و استخوان اطراف دندان که وظیفه نگه داشتن دندان را در محل بر عهده دارد، تحت تاثیر قرار دهد. این التهاب لثه در نتیجه عملکرد باکتری های موجود در پلاک دندان که یک سطح بی رنگ و چسبنده تشکیل شده بر روی دندان ها است، ایجاد می شود. اگر دندان ها به صورت روزانه با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن تمیز نشوند، امکان تشکیل پلاک وجود دارد و باکتری های موجود در پلاک دندان نه تنها بر دندان ها تاثیر می گذارند، بلکه علاوه بر این می توانند بر بافت لثه ها و استخوان نگهدارنده دندان ها نیز تاثیر مخرب داشته باشند و باعث تحلیل لثه شوند. به این ترتیب و به دلیل تحلیل تدریجی استخوان احاطه کننده ریشه دندان، احتمال لق شدن دندان ها در دهان وجود دارد و ممکن است لازم باشد دندان توسط دندان پزشک کشیده شود.
علائم
بیماری لثه می تواند در هر سنی ایجاد شود، اما احتمال ابتلا به این بیماری در بین افراد بزرگسال بیشتر است. اگر این بیماری در مراحل اولیه آن تشخیص داده شود، بیماری های لثه را می توان با مراجعه به دندان پزشک درمان کرد. اگر شما با علائم زیر مواجه شدید لازم است به منظور درمان بیماری لثه به دندانپزشک مراجعه کنید:
التهاب لثه، تورم یا حساس شدن آنها.
در زمان مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن خونریزی لثه وجود داشته باشد.
دندان ها به خاطر تحلیل لثه ها بلندتر از حالت عادی به نظر برسند.
لثه ها از روی دندان ها جدا شده یا کنار بروند.
ایجاد تغییر در وضعیت قرارگیری دندان ها در کنار یکدیگر در زمان جویدن یا گاز گرفتن مواد غذایی.
خارج شدن چرک از بین دندان ها و لثه ها.
بوی بد مداوم دهان یا وجود مزه بد در دهان.
علت
بیماری لثه می تواند در نتیجه تعدادی از عوامل برای فرد ایجاد شود، اما عدم رعایت مناسب بهداشت دهان و دندان رایج ترین علت ابتلا به این بیماری است. رعایت نکردن مناسب بهداشت دهان همچون عدم مسواک زدن مناسب یا منظم می تواند باعث ایجاد پلاک بر روی دندان ها شود، چرا که دهان مملو از باکتری ها است که با ترکیب آنها با ذرات غذایی کوچک و بزاق امکان تشکیل یک لایه از پلاک بر روی دندان ها وجود دارد. هنگامی که این پلاک ها در معرض مواد غذایی و نوشیدنی های دارای سطح بالای کربوهیدرات (مواد غذایی شیرین یا حاوی نشاسته) قرار بگیرند، این کربوهیدرات ها به انرژی مورد نیاز برای فعالیت باکتری ها تبدیل می شود و به این ترتیب در دهان اسید ترشح خواهد شد. با گذشت زمان اسید ترشح شده در پلاک ها باعث از بین رفتن سطح دندان و ایجاد پوسیدگی می شود. علاوه بر این باکتری های موجود در پلاک ها می توانند باعث ایجاد آسیب به لثه ها شوند و باعث التهاب و در مواردی عفونت لثه شود. امکان پاک کردن پلاک ها به سادگی با استفاده از مسواک زدن و نخ دندان کشیدن دندان ها وجود دارد، اما این پلاک ها می توانند به تدریج سفت شده و در صورت پاک نشدن تبدیل به ماده ای به نام جرم شوند. جرم لایه ای است که محکم تر از پلاک به دندان می چسبد و امکان پاک کردن آن فقط با مراجعه به دندان پزشک وجود دارد.
در عمل بیماری لثه سه مرحله اصلی دارد
ژنژیویت یا التهاب لثه: ژنژیویت اولین مرحله از بیماری لثه است که با التهاب لثه ها به خاطر پلاک های تجمع یافته در مجاورت لثه همراه است. اگر مسواک زدن و نخ دندان کشیدن روزانه نتواند باعث حذف پلاک روی دندان شود، به واسطه فعالیت باکتری های موجود در پلاک های دندانی، احتمال ابتلا به بیماری لثه (ژنژیویت یا التهاب لثه) وجود دارد. در این زمان شما ممکن است با خونریزی لثه ها در زمان مسواک زدن و نخ دندان کشیدن مواجه شوید. در مراحل اولیه بیماری لثه، امکان بازیابی آسیب وارد شده وجود دارد و در این مرحله از بیماری استخوان و بافت نگه دارنده دندان هنوز تحت تاثیر قرار نگرفته است.
پریودنتیت: در این مرحله، استخوان اطراف دندان و فیبرهای نگهدارنده آن به صورت غیر قابل برگشت دچار آسیب می شوند. در این زمان ممکن است تشکیل پاکت (حفرات کیسه مانند بین دندان و لثه) در زیر خط لثه شروع شود و این پاکت ها محل گیر افتادن غذا و مواد باقیمانده در دهان است که گاهی می تواند باعث عفونت لثه شود. در صورت مشاهده این مشکل استفاده از روش درمانی مناسب توسط دندانپزشک و بهبود وضعیت بهداشت دهان و دندان در منزل معمولاً می تواند از بدتر شدن بیماری لثه جلوگیری کند.
پریودنتیت پیشرفته: پریودنتیت پیشرفته آخرین مرحله از بیماری لثه است که در آن فیبرها و استخوان نگهدارنده دندان ها تخریب می شوند و این تخریب می تواند باعث سست شدن دندان ها یا حرکت آنها در دهان شود. این مشکل می تواند بر وضعیت گاز گرفتن دندان ها تاثیر گذارد و اگر نتوان با استفاده از روش های درمان پیشرفته دندان ها را نجات داد، ممکن است نیاز به کشیدن دندان وجود داشته باشد
عوامل متعددی وجود دارد که می تواند فرد را در معرض ابتلا به بیماری لثه قرار دهد.برخی از این عوامل به شرح زیر می باشند:
بهداشت نامناسب دهان
تغذیه بد
کشیدن سیگار
بالا رفتن سن
عوامل ژنتیکی
تغییرات هورمونی
برخی از داروها
استرس
عفونت های ویروسی و قارچی
بیماریهای سیستمیک (مانند دیابت)
بیماریهایی که ایمنی فرد را کاهش می دهند (مانند ایدز)
بارداری
درمان های ارتودنسی
پیشگیری و درمان بیماری لثه
مسواک کردن مرتب و به روش صحیح، همان گونه که باعث سلامت دندان ها می شود،سلامت لثه ها را نیز تأمین می کند. برخلاف تصور برخی از مردم که با شروع بیماری لثه و خون ریزی از آن در هنگام مسواک کردن،استفاده از مسواک را ترک می کنند،باید گفت در این هنگام مسواک کردن را بایستی بادقت و توجه بیشتری انجام داد. حتی لازم است تعداد دفعات مسواک کردن را ببیشتر کرد. معمولا در خیلی از موارد مسواک کردن صحیح باعث بهبود بیماری لثه می شود همین طور استفاده از نخ دندان در سلامت لثه ها بسیار مفید است زیرا پلاک میکروبی در نواحی بین دندانی تجمع بیشتری دارد و برداشتن آنها توسط نخ دندان،به سالم ماندن لثه ها کمک می کند. استفاده از دهان شویه آب نمک ( نصف قاشق چایخوری نمک در یک لیوان آب جوشیده سرد شده ) همراه با ماساژ لثه ها نیز مؤثر می باشد. اگر بر روی دندانها جرم تشکیل شده باشد، لازم است حتماً دندان ها جرم گیری شوند. برخی از مردم جرم گیری را برای مینای دندان مضر می دانند . ولی برخلاف تصور آنها،جرم گیری نه تنها برای دندان ضرری ندارد، بلکه برداشتن مواد خشن و پلاک میکروبی از سطح دندان ، به سلامت لثه ها نیز کمک می کند.