بیماری لثه مربوط به التهاب لثه ها است که این التهاب می تواند به تدریج پیشرفت کرده و استخوان اطراف دندان که وظیفه نگه داشتن دندان را در محل بر عهده دارد، تحت تاثیر قرار دهد. این التهاب لثه در نتیجه عملکرد باکتری های موجود در پلاک دندان که یک سطح بی رنگ و چسبنده تشکیل شده بر روی دندان ها است، ایجاد می شود.
بیماری لثه مربوط به التهاب لثه ها است که این التهاب می تواند به تدریج پیشرفت کرده و استخوان اطراف دندان که وظیفه نگه داشتن دندان را در محل بر عهده دارد، تحت تاثیر قرار دهد. این التهاب لثه در نتیجه عملکرد باکتری های موجود در پلاک دندان که یک سطح بی رنگ و چسبنده تشکیل شده بر روی دندان ها است، ایجاد می شود. اگر دندان ها به صورت روزانه با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن تمیز نشوند، امکان تشکیل پلاک وجود دارد و باکتری های موجود در پلاک دندان نه تنها بر دندان ها تاثیر می گذارند، بلکه علاوه بر این می توانند بر بافت لثه ها و استخوان نگهدارنده دندان ها نیز تاثیر مخرب داشته باشند و باعث تحلیل لثه شوند. به این ترتیب و به دلیل تحلیل تدریجی استخوان احاطه کننده ریشه دندان، احتمال لق شدن دندان ها در دهان وجود دارد و ممکن است لازم باشد دندان توسط دندان پزشک کشیده شود.
علائم
بیماری لثه می تواند در هر سنی ایجاد شود، اما احتمال ابتلا به این بیماری در بین افراد بزرگسال بیشتر است. اگر این بیماری در مراحل اولیه آن تشخیص داده شود، بیماری های لثه را می توان با مراجعه به دندان پزشک درمان کرد. اگر شما با علائم زیر مواجه شدید لازم است به منظور درمان بیماری لثه به دندانپزشک مراجعه کنید:
التهاب لثه، تورم یا حساس شدن آنها.
در زمان مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن خونریزی لثه وجود داشته باشد.
دندان ها به خاطر تحلیل لثه ها بلندتر از حالت عادی به نظر برسند.
لثه ها از روی دندان ها جدا شده یا کنار بروند.
ایجاد تغییر در وضعیت قرارگیری دندان ها در کنار یکدیگر در زمان جویدن یا گاز گرفتن مواد غذایی.
خارج شدن چرک از بین دندان ها و لثه ها.
بوی بد مداوم دهان یا وجود مزه بد در دهان.
علت
بیماری لثه می تواند در نتیجه تعدادی از عوامل برای فرد ایجاد شود، اما عدم رعایت مناسب بهداشت دهان و دندان رایج ترین علت ابتلا به این بیماری است. رعایت نکردن مناسب بهداشت دهان همچون عدم مسواک زدن مناسب یا منظم می تواند باعث ایجاد پلاک بر روی دندان ها شود، چرا که دهان مملو از باکتری ها است که با ترکیب آنها با ذرات غذایی کوچک و بزاق امکان تشکیل یک لایه از پلاک بر روی دندان ها وجود دارد. هنگامی که این پلاک ها در معرض مواد غذایی و نوشیدنی های دارای سطح بالای کربوهیدرات (مواد غذایی شیرین یا حاوی نشاسته) قرار بگیرند، این کربوهیدرات ها به انرژی مورد نیاز برای فعالیت باکتری ها تبدیل می شود و به این ترتیب در دهان اسید ترشح خواهد شد. با گذشت زمان اسید ترشح شده در پلاک ها باعث از بین رفتن سطح دندان و ایجاد پوسیدگی می شود. علاوه بر این باکتری های موجود در پلاک ها می توانند باعث ایجاد آسیب به لثه ها شوند و باعث التهاب و در مواردی عفونت لثه شود. امکان پاک کردن پلاک ها به سادگی با استفاده از مسواک زدن و نخ دندان کشیدن دندان ها وجود دارد، اما این پلاک ها می توانند به تدریج سفت شده و در صورت پاک نشدن تبدیل به ماده ای به نام جرم شوند. جرم لایه ای است که محکم تر از پلاک به دندان می چسبد و امکان پاک کردن آن فقط با مراجعه به دندان پزشک وجود دارد.
در عمل بیماری لثه سه مرحله اصلی دارد
ژنژیویت یا التهاب لثه: ژنژیویت اولین مرحله از بیماری لثه است که با التهاب لثه ها به خاطر پلاک های تجمع یافته در مجاورت لثه همراه است. اگر مسواک زدن و نخ دندان کشیدن روزانه نتواند باعث حذف پلاک روی دندان شود، به واسطه فعالیت باکتری های موجود در پلاک های دندانی، احتمال ابتلا به بیماری لثه (ژنژیویت یا التهاب لثه) وجود دارد. در این زمان شما ممکن است با خونریزی لثه ها در زمان مسواک زدن و نخ دندان کشیدن مواجه شوید. در مراحل اولیه بیماری لثه، امکان بازیابی آسیب وارد شده وجود دارد و در این مرحله از بیماری استخوان و بافت نگه دارنده دندان هنوز تحت تاثیر قرار نگرفته است.
پریودنتیت: در این مرحله، استخوان اطراف دندان و فیبرهای نگهدارنده آن به صورت غیر قابل برگشت دچار آسیب می شوند. در این زمان ممکن است تشکیل پاکت (حفرات کیسه مانند بین دندان و لثه) در زیر خط لثه شروع شود و این پاکت ها محل گیر افتادن غذا و مواد باقیمانده در دهان است که گاهی می تواند باعث عفونت لثه شود. در صورت مشاهده این مشکل استفاده از روش درمانی مناسب توسط دندانپزشک و بهبود وضعیت بهداشت دهان و دندان در منزل معمولاً می تواند از بدتر شدن بیماری لثه جلوگیری کند.
پریودنتیت پیشرفته: پریودنتیت پیشرفته آخرین مرحله از بیماری لثه است که در آن فیبرها و استخوان نگهدارنده دندان ها تخریب می شوند و این تخریب می تواند باعث سست شدن دندان ها یا حرکت آنها در دهان شود. این مشکل می تواند بر وضعیت گاز گرفتن دندان ها تاثیر گذارد و اگر نتوان با استفاده از روش های درمان پیشرفته دندان ها را نجات داد، ممکن است نیاز به کشیدن دندان وجود داشته باشد
عوامل متعددی وجود دارد که می تواند فرد را در معرض ابتلا به بیماری لثه قرار دهد.برخی از این عوامل به شرح زیر می باشند:
بهداشت نامناسب دهان
تغذیه بد
کشیدن سیگار
بالا رفتن سن
عوامل ژنتیکی
تغییرات هورمونی
برخی از داروها
استرس
عفونت های ویروسی و قارچی
بیماریهای سیستمیک (مانند دیابت)
بیماریهایی که ایمنی فرد را کاهش می دهند (مانند ایدز)
بارداری
درمان های ارتودنسی
پیشگیری و درمان بیماری لثه
مسواک کردن مرتب و به روش صحیح، همان گونه که باعث سلامت دندان ها می شود،سلامت لثه ها را نیز تأمین می کند. برخلاف تصور برخی از مردم که با شروع بیماری لثه و خون ریزی از آن در هنگام مسواک کردن،استفاده از مسواک را ترک می کنند،باید گفت در این هنگام مسواک کردن را بایستی بادقت و توجه بیشتری انجام داد. حتی لازم است تعداد دفعات مسواک کردن را ببیشتر کرد. معمولا در خیلی از موارد مسواک کردن صحیح باعث بهبود بیماری لثه می شود همین طور استفاده از نخ دندان در سلامت لثه ها بسیار مفید است زیرا پلاک میکروبی در نواحی بین دندانی تجمع بیشتری دارد و برداشتن آنها توسط نخ دندان،به سالم ماندن لثه ها کمک می کند. استفاده از دهان شویه آب نمک ( نصف قاشق چایخوری نمک در یک لیوان آب جوشیده سرد شده ) همراه با ماساژ لثه ها نیز مؤثر می باشد. اگر بر روی دندانها جرم تشکیل شده باشد، لازم است حتماً دندان ها جرم گیری شوند. برخی از مردم جرم گیری را برای مینای دندان مضر می دانند . ولی برخلاف تصور آنها،جرم گیری نه تنها برای دندان ضرری ندارد، بلکه برداشتن مواد خشن و پلاک میکروبی از سطح دندان ، به سلامت لثه ها نیز کمک می کند.
استاد دانشکده دندانپزشکی شاهد گفت : از هر ۱۰ دندانی که کشیده میشود ۹ دندان به دلیل بیماریهای لثه یا در اصطلاح پریودونتال ازدست میرود حدود ۹۰ درصد بیماری های لثه به رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان مربوط است.
آموزشهای مرتبط با پیشگیری از بیماریهای دهان و دندان باید بطور عمومی گسترش یابد و بیمه ها میتوانند با تقبل هزینه اقلامی مثل نخ دندان، مسواک و خمیر دندان کمک شایانی به کاهش مشکلات مردم در خصوص این بیماری ها بنمایند.
استاد دانشکده دندانپزشکی شاهد گفت: افزایش سطح بهداشت دهان و دندان با کمترین مبالغ در مقایسه با هزینه های هنگفت دندانپزشکی و کاشت ایمپلنت قابل اجرا و پایه گذاری است.
وی با تاکید بر اینکه جرم گیری دندان یکی از ساده ترین و در دسترس ترین شیوه ها در پیشگیری از بیماری های لثه و پوسیدگی دندانها محسوب می شود، افزود: افزایش تخصیص بودجه و خدمات بیمه ای و دولتی برای اقدامات پیشگیرانه و معاینات اولیه دهان و دندان می تواند از بروز بسیاری از مشکلات و هزینه ها جلوگیری کند.
این جراح لثه و ایمپلنت، به ترس مردم از جرم گیری اشاره کرد و گفت: در گذشته جرم گیری دندان ها با قلم های تیز و روش های تهاجمی انجام میگرفت که این نوع جرم گیری موجب آسیب به سطح مینا و ریشه دندان و حساس شدن آن می شد ولی سال ها است که این تکنیک متحول شده به گونه ای که با استفاده از ابزارهای پیشرفته، اکنون جرم گیری در مطب های دندانپزشکی به سادگی انجام می شود.
سمیاری گفت: به طور معمول در افراد دچار مشکلات لثه، دندانپزشکان هر ۳ تا ۶ ماه یکبار نسبت به معاینه و در صورت صلاحدید به جرم گیری دندان اقدام می کنند ولی افراد با بهداشت فردی مناسب در اغلب موارد نیازی به جرم گیری نخواهند داشت.
مدرس دانشکده دندانپزشکی شاهد افزود: اگر از مسواک و نخ دندان به طور اصولی استفاده شود نیازی به جرم گیری نخواهد بود.
سمیاری با تاکید بر اینکه اولین علامت بیماری لثه، خونریزی است گفت: به محض اینکه لثه ملتهب تحریک شود خونریزی رخ می دهد و این علامت گاهی موجب می شود تا فرد بیمار به دلیل باور های ناصحیح و یا ترس از افزایش خونریزی از ادامه مسواک زدن و بهداشت دندان ها امتناع کرده که متاسفانه موجب تشدید عارضه می گردد.
وی گفت: خونریزی لثه حین مسواک زدن مهم ترین علامت التهاب و بیماری لثه است که اگر با بهداشت و جرم گیری کنترل شود در مراحل اولیه برطرف خواهد شد.
رئیس نوزدهمین کنگره انجمن پریودونتولوژی ایران گفت: افراد در صورت مشاهده خونریزی لثه باید محل مورد نظر را که مملو از پلاکهای میکروبی و غیر قابل دید است مورد توجه بیشتری از نظر مسواک ، نخ دندان ، دهانشویه قرار دهند تا ظرف مدت تقریبی دو هفته التهاب و خونریزی برطرف گردد.
عضو هیئت مدیره انجمن پریودونتولوژی ایران در ادامه گفت: بهترین راه جایگزینی دندان های از دست رفته کاشت ایمپلنت است چون استفاده از روش های قدیمی مانند دست دندان و پروتزهای ثابت و متحرک موجب تجمع پلاک های میکروبی در حفره دهان می شود و حتی روش هایی مانند «بریج» به دلیل تراش دندان های سالم مجاور نیز نسبت به ایمپلنت از جایگاه ضعیف تری برخوردار است.
وی با بیان اینکه از سال ۱۹۵۰ که دکتر برنمارک ارتوپد سوئدی کاشت ایمپلنت را مطرح کرد، این تکنیک و ابزارهای آن پیوسته در حال گسترش و تحول کیفی و کمی شده است، تصریح کرد: امروزه انواع ایمپلنت و شیوه های انجام آن به گونه ای پیشرفت کرده که نتایج ماندگار و بهتری دارد ولی باید دانست که ایمپلنت های دندان هم نیازمند رعایت بهداشت خاص اند تا از بروز مشکلات و بیماری های لثه و شکست درمان جلوگیری شود.
سمیاری افزود: تحلیل استخوان فک نیز گاهی موجب میشود تنها راهکار کمک به افراد فاقد دندان ، صرفا بهره گیری از ایمپلنت باشد.
وی با اشاره به اینکه ترس از جرمگیری و مسواک نزدن محل خونریزی لثه از باورهای غلط ناشی از ناآگاهی و بی اطلاعی است افزود: بیماری های لثه گاهی علامتی ندارد تا افراد عادی قادر به تشخیص آن باشند پس توصیه میشود هر شش ماه یکبار نسبت به معاینات دوره ای نزد دندانپزشک رفته تا با یک درمان ساده یا آموزش صحیح نخ دندان و مسواک اقدام لازم انجام شود.
سمیاری یادآور شد: رعایت پنل های ویژه اخلاق و پزشکی قانونی، شیوه های اصولی بهداشت و پیشگیری از بیماری های لثه، ایمپلنت، یکی از بزرگ ترین کنگره های دهه اخیر در دانش پریودونتولوژی است.