هر آنچه که باید درباره دندان عقل بدانید!

طبق گفته دندانپزشکان آمریکایی دندان عقل بین سنین ۱۷ الی ۲۵ سالگی رشد می‌کند و پشت دندان‌های آسیاب عقب قرار می‌گیرند تعداد آن‌ها ۴ تا می‌باشد و در هر دو فک بالا و پایین دیده می‌شود. اما رشد این دندان در هر فرد متفاوت است و شاید شما هم جزو آن دسته افرادی هستید که با دندان عقل تان مشکل‌های زیادی دارید پس بهتر است با ما همراه شوید. اگر شما از دندان‌های خود عکس بگیرید و به دندانپزشک مراجعه کنید می‌توانید از نهفته بودن دندان عقل مطلع شوید و بنا بر تشخیص دندانپزشک برای دندان عقل تصمیم گیری نمایید زیرا گاهی اوقات ممکن است دندان عقل نهفته شما به دندان‌های دیگر آسیب برساند بنابراین باید دندان عقل را بکشید و یا جراحی کنید. حالا بهتر می‌توانید درک کنید که چرا برخی دندان عقل را یک دندان دردسر ساز می‌دانند.

چرا بعضی‌ها دندان عقل ندارند

گاهی اوقات ممکن است بین بازه ۱۷ تا ۲۵ سالگی با درد دندان عقل به دندانپزشک مراجعه نمایید و با بررسی دندانپزشک دندان عقل را از لثه خارج نمایید اما اگر دندان عقل شما بعد از سن ۳۰ سالگی دیگر با درد و تورم همراه نبود دیگر نیازی به خارج کردن دندان عقل ندارید. باید بگوییم شاید کشیدن دندان عقل و جراحی آن کمی دردسر داشته باشد اما نکشیدن آن هم می‌تواند دردسرهای بیشتری به همراه داشته باشد. عفونت‌های ایجاد شده توسط دندان عقل می‌تواند به بافت استخوان‌های لثه هم آسیب بزند بنابراین بهتر است تا دیر نشده برای درد دندان عقل خود راه چاره‌ای بیابید.

لازم است بدانید دلیل خارج نکردن دندان عقل می‌تواند متفاوت باشد. بنابراین لازم است بررسی شود جزو کدام دسته هستید. عده‌ای هستند که دندان عقل دارند ولی این دندان نهفته است و هیچ گاه در نمی‌آید زیرا فضای کافی برای بیرون آمدن را ندارد بنابراین سال‌ها در استخوان فک باقی می‌ماند و هیچ گاه در نمی اید.

گاهی اوقات ممکن است دلیل در نیاوردن دندان عقل ژنتیکی باشد و مربوط به ژن افراد باشد طبق مطالعات انجام شده کسانی که مغز بزرگ‌تری دارند فضای کمتری برای دندان‌های عقل دارند. شاید هم دندان عقل داشته اید و قبلاً آن را کشیده اید و یا جراحی کرده اید و به خاطر نمی‌آورید. به هر حال داشتن یا نداشتن دندان عقل از این سه حالت خارج نمی‌شود.

​

علت درنیامدن دندان عقل

دندان عقل فقط در صورتی باید کشیده شود که علل بالینی داشته باشد و یا به دلیل نهفتگی آن نیاز به جراحی داشته باشد. در برخی مواقع هم کشیدن دندان عقل ضروری نیست و می‌توانید از آن برای عمل جویدن استفاده کنید البته تا زمانی که دچار پوسیدگی نشود و به دندان‌های دیگر آسیبی وارد نکند. اگر فک شما جای دندان عقل را نداشته باشد لازم است برای جراحی دندان عقل و یا کشیدن آن اقدام کنید. همه افراد ۴ دندان عقل دارند که در صورتی خرابی و پوسیدگی لازم است برای برطرف کردن این مشکل به دندانپزشک مراجعه کنید.

گاهی اوقات نکشیدن دندان عقل می‌تواند در زیبایی ظاهری دندان‌هایتان مشکل ایجاد نماید زیرا فشاری که دندان عقل برای بیرون آمدن به دندان‌های دیگر وارد می‌کند ممکن است منجر به کج شدن دندان‌ها شود بنابراین لازم است قبل از درآمدن دندان عقل فضای لثه را بررسی کنید تا در صورت نبود فضای کافی برای بیرون آمدن دندان عقل اقدام به کشیدن و یا جراحی آن نمایید، زیرا این دندان می‌تواند باعث ناهماهنگی و کج شدن دندان‌های شما شود.

چرا ۲۳فروردین روز دندانپزشکی نام گرفت؟

از سال ۱۳۴۳، روز ۲۴ دی‌ماه، سال‌روز تأسیس جامعه دندان‌پزشکی ایران به نام «روز دندان‌پزشکی» نامیده شد و در تقویم‌های آن زمان منعکس گردید. در این روز تلاش همه جانبه‌ای از طرف جامعه دندان پزشکی ایران با همکاری صدا و سیما و سه وزارت خانه (آموزش و پرورش، دفاع، کار و امور اجتماعی) برای شناساندن و گسترس بهداشت دهان در سطح جامعه و به‌خصوص مدارس سراسر کشور صورت می‌گرفت. استقبال مخاطبین از این حرکت موجب شد از سال سوم، روز دندان‌پزشکی به «هفته دندان‌پزشکی» تبدیل شود.

در سال‌های اول پس از انقلاب، روز دندان‌پزشکی تغییر کرد. مجلس شورای اسلامی در۲۳ فروردین سال۱۳۶۰ به‌‌منظور گسترش و پیشرفت خدمات درمانی و بهداشتی دهان و دندان در مناطق محروم کشور و روستاها، قانونی با عنوان «طرح تربیت بهداشت‌کاران دهان و دندان» را تصویب کرد. در این قانون، مجلس، وزارت بهداشت و درمان را موظف کرد که داوطلبانی را برای تربیت در این دوره، جذب کند و پس از دادن آموزش‌های لازم، با مدرک فوق دیپلم، آنان را در مناطق محروم به خدمت گمارد تا از این طریق، ضمن ارائه خدمات اولیه، از شیوع بیماری‌های دهان و دندان جلوگیری نموده و اصل پیشگیری را مورد نظر قرار دهند.

هیات وزیران در تاریخ اول دی‌ماه ۶۲، بنا به پیشنهاد جامعه اسلامی دندان‌پزشکان ایران، روز بیست و سوم فروردین‌ماه هر سال را که مصادف با تاریخ تصویب این طرح بود را به عنوان روز دندان‌پزشک نامگذاری کرد 

دکتر محمد صادق احمد آخوندی، رییس جامعه اسلامی دندان‌پزشکان، به عنوان پیشنهاد دهنده روز دندان‌پزشکی، ضمن دفاع از مصداق این نامگذاری می‌گوید: انتخاب تاریخ تصویب قانون بهداشتکار دهان و دندان برای نامگذاری روز دندان‌پزشکی در شرایطی صورت گرفت که تعداد دندان‌پزشکان در کشور بسیار کم بود و توزیع جمعیتی آنان به نسبت جمعیت اصلا مناسب نبود. در بسیاری از شهرهای کشور دندان‌پزشکی وجود نداشت و حتی در شهرهای بزرگ نظیر تهران مردم ناچار بودند برای درمان‌های دندان‌پزشکی به افراد تجربی و دندان‌ساز مراجعه کنند، که صلاحیت انجام این کارها را نداشتند. هدف از تصویب طرح تربیت بهداشتکار دهان و دندان این بود که ریشه رجوع مردم به افراد غیر متخصص خشکانده شود. انتخاب این تاریخ برای روز دندان‌پزشکی، فرصتی برای فرهنگ‌سازی و مصداق مناسبی برای ترویج این تفکر بود که خدمات دندان‌پزشکی باید توسط دندان‌پزشک انجام شود.

تفاوت درمان ارتودنسی در کودکان و بزرگسالان/ بهترین سن ارتودنسی

بدالرضا جمیلیان متخصص ارتودنسی و فلوشیپ تخصصی جراحی ارتودنسی و ناهنجاری‌های فک و صورت، گفت: زمانی که می خواهیم فکین را حرکت دهیم به بیماران توصیه اردتودنسی و زمانی که بخواهیم دندان ها را حرکت دهیم ارتودنستی ثابت را انتخاب می کنیم.

عضو هیات علمی دانشکده دندانپزشکی افزود : نوع ناهنجاری است که تعیین می کند چه دستگاهی به بیمار داده شود، ارتودنستی ثابت کمی گران تر از متحرک است است و دو شکل مختلف دارد و تفاوت این دو تنها در ظاهر است و از نظر کیفیت و طول درمان مشابه هم هستند.

جمیلیان ادامه داد : هر دو دستگاه اردتودنسی ثابت هستند که یک مدل از دستگاه ارتودنسی فلزی است که امروزه دستگاه های سفید شفاف همرنگ دندان نیز به بازار آمده است.

عضو هیات علمی دانشکده دندانپزشکی، افزود: در درمان اختلال عقب ماندگی فک باید دقت کرد کدام یک از گزینه های پیشنهادی برای وضعیت فک بیمار مناسب تر است.

عضو انجمن ارتودنتیست‌های ایران، آمریکا و اروپا به کاربردهای دستگاه ها در ارتودنسی اشاره کرد و گفت: دستگاه تانک پلیت برای اینکه فک بالا عقب است و بایستی فک را به جلو حرکت دهیم کاربرد داشته و دستگاه دوم آراپلاینس است و زمانی کاربرد دارد که فک پایین عقب است و می خواهیم آن را به سمت جلو حرکت دهیم استفاده می شود.

استاد تمام وقت بخش ارتودنسی دانشکده دندانپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی، درباره انحراف فک و درمان آن، افزود: چنانچه انحراف فک در سنین کودکی تشخیص داده شود، در همان سنین می‌توان با ارتودنسی آن را درمان کرد، اما در صورتی که درمان در سنین بالاتر به خصوص بعد از بلوغ انجام شود نیاز به درمان ارتودنسی همراه با جراحی است.

جمیلیان درباره تفاوت ارتودنسی در کودکان و بزرگسالان، گفت: ارتودنسی در کودکان و ارتودنسی در بزرگسالان تفاوت های عمده ای دارد که شناخت این تفاوت ها می تواند در تعیین زمان مناسب برای ارتودنسی موثر باشد.

وی ادامه داد: ارتودنسی در کودکان دارای شرایط و ویژگی های منحصر به فردی است که با ارتودنسی در بزرگسالان متفاوت است. زیرا، به دلیل رشد دائمی و پیوسته کودکان، برخی مشکلات دندانی و فکی ممکن است در آنها ایجاد شود.

عضو هیات علمی دانشکده دندانپزشکی، افزود: این مشکلات یا منشا ژنتیکی دارند و یا در اثر عادات بد مثل مکیدن انگشت ایجاد می شوند. در حالت عادی، از خانواده ها درخواست می شود تا کودکان خود را در سنین ۸ تا ۱۰ سالگی برای انجام معاینات دندانی و فکی، نزد یک متخصص ارتودنسی ببرند.

این متخصص ارتودنسی دارای فلوشیپ تخصصی جراحی ارتودنسی و ناهنجاری‌های فک و صورت ادامه داد: در این سنین به دلیل رشد کافی دندان های شیری و جایگزینی آنها با دندان های دائمی، در صورتی که کودک دارای مشکلات دندانی شدید باشد و متخصص ارتودنسی تشخیص بدهد که این مشکلات می تواند در عملکرد طبیعی دندان های بیمار تاثیر بگذارد و یا باعث پوسیدگی زود هنگام دندان ها شود، از روش های درمانی ارتودنسی در کودکان استفاده می شود.

جمیلیان گفت: در سنین کودکی، به دلیل امکان رشد استخوانی در آنها بسیاری از این مشکلات در مدت کوتاه تری قابل درمان است. بسیاری از مشکلات و  بیماری های دندانی و فکی، در دوران کودکی در مراحل اولیه خود هستند و به دلیل وجود امکان رشد استخوانی و دندانی، اصلاح این ناهنجاری ها با اردتودنسی در کودکان سریع تر و راحت تر است.

وی با اشاره به اینکه از ارتودنسی در کودکان برای پیشگیری از مشکلات احتمالی از دست دادن زود هنگام دندان های شیری نیز استفاده می شود، افزود: در این حالت به دلیل افتادن زود هنگام دندان و عدم رشد دندان دائمی، یک فضای خالی در دندان ها ایجاد می شود که می تواند باعث جا به جایی و به هم ریختگی تمامی دندان ها شود.

وی تاکید کرد: علاوه بر کاربرد ارتودنسی در کودکان برای درمان ناهنجاری های دندانی و فکی، از درمان ارتودنسی برای ترک عادت هایی مثل مکیدن انگشت، رانش زبان و تنفس دهانی نیز استفاده می شود.

عضو انجمن ارتودنتیست‌های ایران، آمریکا و اروپا افزود: نکته ای که باید در ارتودنسی کودکان بدان توجه داشت این است که در اکثر موارد تشخیص مشکل به معنی شروع درمان نیست.

جمیلیان ادامه داد: در بسیاری از موارد به دلیل عدم رشد همه دندان های دائمی، متخصص ارتودنسی معمولا تا ۱۴ سالگی برای انجام ارتودنسی صبر می کند و از روش های جایگزین در این سن استفاده می نماید. اما تشخیص زود هنگام مشکل می تواند از وخیم تر شدن آن جلوگیری نماید.

وی خاطرنشان کرد: برای انجام ارتودنسی در بزرگسالان، شما باید لثه های سالمی داشته باشید. حرکت فکین در ارتودنسی بزرگسالان سخت تر از حرکت فکین در کودکان است و در برخی از ناهنجاری های شدید فکی نیاز به مداخله جراحی است که به این روش ارتودنسی و جراحی ارتوسرجی یا جراحی ارتوگناتیک می گوییم.

ارتودنسی در هر سن و سالی امکان پذیر است و از آن برای درمان انواع مشکلات و ناهنجاری های دندانی و فکی و افزایش زیبایی استفاده می شود.

عضو هیات علمی دانشکده دندانپزشکی، افزود: معمولا یک سال و نیم برای رفع مشکل فکی زمان لازم است و یک سال و نیم هم برای رفع مشکل دندانی نیاز به زمان وجود دارد ، حال اگر بیمار فقط مشکل دندانی داشته باشد فقط درمان یک سال و نیم طول می کشد.

وی ادامه داد: توصیه می شود به محض اینکه متوجه هرگونه ناهنجاری فک و دندان در کودک شدید او را به نزد متخصص ارتودنسی ببرید.

حتی اگر کودک شما زیر ۸ سال است، با مراجعه زود هنگام می توانید آمادگی لازم برای شروع یک درمان ارتودنسی حساب شده را کسب کنید.

جمیلیان گفت: بهترین سن برای ارتودنسی از شروع ۸ سالگی تا قبل از بلوغ کودک است، اما این بدان معنا نیست که افراد بالای ۱۴ یا ۱۸ سال نمی توانند از درمان ارتودنسی بهره ببرند. درمان ارتودنسی بزرگسالان ممکن است در مقایسه با ارتودنسی کودکان زمان بیشتری ببرد، اما در نهایت به نتیجه دلخواه می رسند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی؛ کودکان ۷ تا ۸ ساله یک ویزیت ارتودنسی بشوند

محمد بهناز، با عنوان این مطلب که ارتودنسی فقط برای سنین بالا نیست، گفت: بخش مهم درمان ارتودنسی، اصلاح ساختاری صورت کودکان است. زیرا، بچه هایی که فک آنها زیاد یا کم رشد کرده است، می بایست در سنین ۷ تا ۸ سالگی، توسط متخصص ارتودنسی ویزیت شوند.

این متخصص ارتودنسی افزود: بعضا کودکان با مشکلات فکی مواجه هستند که والدین از آنها آگاه نیستند و بهتر است که بچه ها در سنین ۷ تا ۸ سالگی، توسط متخصص ارتودنسی یک ویزیت ساده شوند که اگر مشکلی بود، زودتر درمان انجام شود.

بهناز ادامه داد: چون استخوان های فکی کودکان هنوز نرم است، به راحتی می توان فک را فرم داد و از این طریق، مشکلات نامرتب بودن دندان ها تا حدود زیادی حل می شود و حرکت دندان ها را آسان تر می کند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تاکید کرد: اگر مشکلات فکی در سن قبل از بلوغ درمان نشود، بعدا نیاز پیدا می کند که جراحی فک انجام شود.

بهناز افزود: مشکلات فکی باعث می شود زیبایی صورت به هم بخورد و حرکت دندان ها نیز مشکل خواهد شد.

وی گفت: توصیه ما به والدین این است که کودکان خود را حتما در سنین ۷ تا ۸ سالگی، برای یک ویزیت ساده نزد متخصص ارتودنسی ببرند که اگر مشکلی بود، در همان سنین، حل شود.