دکترمجیدقیاسی جراح ودندانپزشک ومتخصص ایمپلنت درمشهد
خدمات دندانپزشکی دکترمجیدقیاسیدکترمجیدقیاسی جراح ودندانپزشک ومتخصص ایمپلنت درمشهد
خدمات دندانپزشکی دکترمجیدقیاسیتاریخ آزمون ورودی دانشجویان دندانپزشکی انتقالی از خارج تعیین شد
آزمون ورودی دانشجویان دندانپزشکی متقاضی انتقال از خارج به داخل کشور در سال ۱۴۰۰ در دانشگاه علوم پزشکی ایران روز شنبه ۶ شهریور ماه ۱۴۰۰ برگزار می شود.
این آزمون ساعت ۱۰ صبح در مرکز آزمون الکترونیک دانشکده پزشکی (طبقه منفی یک)، دانشگاه علوم پزشکی ایران برگزار می شود.
مدارک لازم جهت شرکت در آزمون کارت شناسایی معتبر است و دانشجویان باید یک ساعت قبل از آزمون در محل آزمون حاضر باشند.
پیش از این، این آزمون به دلیل تعطیلات کرونایی ۲۵ تا ۳۰ مردادماه ۱۴۰۰ به تعویق افتاده بود.
کاهش خطر انتقال کووید ۱۹ در مطب‌های دندانپزشکی
آخرین شماره ژورنال پریودنتیکس، نشریه رسمی کالج پرستودنتیست‌های آمریکا، مقاله‌ای را با مضمون راهکارهای کاهش خطر انتقال کووید ۱۹ در مطب‌های دندانپزشکی منتشر کرده که ۲ استاد دندانپزشک ایرانی در نوشتن آن سهیم هستند. دکتر رضا افتخار آشتیانی، استادیار پروتز گروه پروتزهای دندانی و اکلوژن دانشکده دندانپزشکی شهیدبهشتی و دکتر امیرعلی زندی نژاد، متخصص دندانپزشکی ترمیمی و دانشیار بخش دندانپزشکی جامعه‌نگر دانشکده دندانپزشکی دانشگاه A&M تگزاس، دو دندانپزشک نویسنده این مقاله هستند. خلاصه‌ای از این مقاله را در ادامه می‌خوانید.
دکتر رضا افتخار آشتیانی
دکتر امیرعلی زندی نژاد
شیوه‌های محافظت در برابر بیماری‌های منتقل شده از راه هوا در دندانپزشکی
با توجه به شیوع جهانی بیماری‌هایی که می‌توانند از طریق آئروسل‌ها و ذرات موجود در هوا انتقال یابند، ضروری است توجه ویژه‌ای به این موضوع معطوف داریم و آنها را در دستورالعمل‌های کنترل عفونت مطب در نظر بگیریم. اجرایی کردن دستورالعمل‌هایی که در ادامه می‌آیند برای حفظ سلامت مطب‌های دندانپزشکی برای تمام بیماران و کارکنان و جلوگیری از بیماری‌های تنفسی ضروری است.
غربالگری از راه دور
غربالگری بیماران با تلفن یا راه‌های ارتباطی اینترنتی قبل از حضور یافتن بیماران در مطب‌ها توصیه می‌شود. این غربالگری شامل سؤال پرسیدن از بیمار درباره علائمی شبیه سرماخوردگی، آنفولانزا یا حتی مشکلات معده و هاضمه و همچنین مسافرت‌های اخیر بیمار است. همچنین توصیه می‌شود بیماران برای ویزیت، به‌تنهایی به مطب دندانپزشکی مراجعه کنند و اقلام غیرضروری را به همراه نداشته باشند. گذشته از این باید فاصله مناسبی بین معاینه بیماران وجود داشته باشد تا دندانپزشک برای ضدعفونی کردن و تهویه هوا که نقش مؤثری در کاهش آئروسل‌ها دارد فرصت کافی داشته باشد.
تمام عناصر دکوری، تبلیغاتی یا ابزارهای غیرضروری مانند جزوات، مجلات، کتاب‌ها و غیره باید از اتاق انتظار حذف شوند. ناحیه پذیرش باید به طور مرتب ضدعفونی شود و تهویه مناسبی داشته باشد.
ورود بیمار به مطب
تمام بیماران باید قبل از ورود به مطب دندانپزشکی پاپوش بپوشند و دست‌هایشان را ضدعفونی کنند. دندانپزشک باید قادر باشد سلامت بیمار را بر اساس مشاهدات خود ارزیابی کند و پر کردن یک پرسشنامه در هر جلسه درمانی در این راستا مؤثر خواهد بود. سؤالات باید اطلاعاتی چون «تب داشتن در ۱۴ روز گذشته، کاهش حس چشایی یا بویایی، علائم آنفولانزا، سرفه، دشواری در تنفس، بدن‌درد یا اسهال، سابقه مسافرت به مناطق پرخطر یا ارتباط با افرادی که به‌تازگی به این مناطق سفر کرده‌اند» را بسنجند. با این حال ما باید همیشه این موضوع را در نظر داشته باشیم که ممکن است برخی از افراد که ناقل ویروس هستند علائمی نداشته باشند.
رادیوگراف‌های دندانی
عموماً برای تشخیص بیماری‌های دهان، رادیوگراف‌های داخل دهانی گرفته می‌شود. اگر مقدور بود، سعی کنید از رادیوگرافی‌های خارج دهانی مانند توموگرافی پانورامیک، سی بی سی تی یا نماهای لترال آبلیک استفاده کنید. اگر رادیوگراف‌های داخل دهانی ضروری هستند، بکوشید از دهان‌شویه‌های ضدعفونی‌کننده مانند پراکسایدها و همچنین از کاورهای دورریختنی برای پیشگیری از آلودگی متقابل استفاده کنید. گذشته از این اتاق رادیوگرافی هم باید تهویه مناسب داشته باشد.
بهداشت دست‌ها
انتقال غیرمستقیم بیماری‌هایی که از راه هوا منتقل می‌شوند از راه لمس سطوح عفونی، موضوعی ثابت شده است. بنابراین روشن است که شستشوی دست‌ها قبل از معاینه و تماس با بیمار و بعد از لمس کردن ابزار دندانپزشکی ضدعفونی نشده، پوست آسیب دیده، خون یا مایعات بدن، ترشحات و دفعیات بدن ضروری است. دندانپزشک و سایر اعضاء تیم درمانی باید دست‌هایشان را بنا بر پروتکل «۲ بار قبل/ ۳ بار بعد» بشویند. توصیه می‌شود دست‌ها پس از درآوردن دستکش لاتکس، به دلیل نفوذپذیری آنها شسته شوند. شستن دست‌ها قبل از پوشیدن این دستکش‌ها و بعد از بیرون آوردن آنها حتی قبل از شیوع سارس توصیه شده بود. گذشته از این بهتر است تیم دندانپزشکی حین کار از پوشیدن زیورآلات یا ساعت خودداری کنند.
تجهیزات محافظت فردی
استفاده‌ی صحیح از تجهیزات محافظت فردی (PPE) نقش کلیدی در محافظت بیمار و کارکنان در مقابل کووید ۱۹ دارد. برای افرادی مانند کارکنان مطب که به طور مستقیم با بیمار سر و کار ندارند ماسک جراحی توصیه می‌شود؛ اما دستیاری که در صندلی کناری بیمار می‌نشیند باید از ماسک N95 استفاده کند. همچنین در ترتیب پوشیدن و درآوردن این تجهیزات هم باید دقت صورت گیرد. ترتیب پوشیدن آنها به این صورت است: شستن دست‌ها، پوشیدن گان، ماسک، کلاه اسکراب، شیلد صورت و دستکش جراحی.
ترتیب خارج کردن آنها هم به این صورت است: دستکش‌های جراحی، شیلد صورت، کلاه اسکراب و ماسک و در نهایت گان و سپس شستن دست‌ها.
با توجه به کمبود PPE، شاید استفاده چند باره از این تجهیزات ضروری باشد. برای استفاده دوباره از ماسک‌های N95، اشعه پرقدرت ماوراءبنفش ضد باکتری با طول‌موج کوتاه (UVGI) با طول‌موج ۲۵۴ نانومتر برای زدودن ویروس‌ها توصیه می‌شود که البته کار با این اشعه نیاز به ملاحظات خاص دارد.
دهان‌شویه‌های ضد میکروب
شستن دهان با دهانشویه قبل از درمان دندانپزشکی تعداد میکروارگانیسم‌های داخل دهان را کاهش می‌دهد. کلرهگزیدین معمولاً به این منظور توصیه می‌شود؛ اما در مقابل کروناویروس اثربخشی ندارد. دهان‌شویه‌های اکسید کننده مانند هیدروژن پراکسید ۱ درصد، ستیل پیریدینیوم کلرید یا پوویدون ۱ دهم درصد تا ۵ صدم درصد برای محافظت در برابر کروناویروس توصیه می‌شوند. پوویدون یوداین را می‌توان تا غلظت ۲ و نیم درصد بدون هیچ ضرری برای شستشوی داخل دهان استفاده کرد و اگر دهان ۱۵ ثانیه با آن شستشو داده شود به سرعت کروناویروس را از بین می‌برد.
کاهش آئروسل‌های موجود در هوا
راه‌های مختلفی برای کاهش ذرات معلق موجود در هوای مطب‌های دندانپزشکی وجود دارند که از جمله آنها می‌توان به این موارد اشاره کرد:
متوقف کردن یا کنار گذاشتن تکنیک‌هایی که این ذرات را به وجود می‌آورند؛ مانند کاهش استفاده از سرنگ سه‌طرفه؛ استفاده از دستگاه مکنده که البته هر روز باید ضدعفونی شود؛ کاهش تعداد کارکنان در اتاق معاینه و به کار گرفتن یک دستیار آموزش دیده و استفاده از رابردم.
ابزار دندانپزشکی با سرعت بالا
از آنجا که در درمان‌های دندانپزشکی، دمای محلی که ترمیم می‌شود بالا می‌رود، خنک کردن آن با آب ضروری است که این خود سبب ایجاد آئروسل‌ها می‌شود. برخی از مقالات، استفاده از مایعات ضدعفونی‌کننده را به جای آب به این منظور توصیه می‌کنند که می‌تواند سبب ضدعفونی کردن آب یونیت هم بشود. استفاده از CPC 1 دهم درصد با توجه به خاصیت ضدعفونی‌کنندگی آن و بی‌تأثیری بر باندینگ و ادزیو توصیه می‌شود.
تهویه هوا
اگرچه به کار گرفتن راهنماهای ذکر شده در کنترل ذرات معلق در هوا مؤثر است؛ اما نمی‌تواند آنها را کاملاً از محیط بزداید.
برای تهویه هوای مطب‌های دندانپزشکی راه‌های مختلفی وجود دارد که شامل استفاده از فیلتر HEPA، استفاده از فن‌های قوی یا صنعتی که البته خطر پخش کردن ذرات عفونی را به همراه دارند، استفاده از لامپ‌های یو وی بعد از رفتن هر بیمار، اتاق فشار منفی، اسپری‌های ضدویروسی مانند اسپری‌های نانوسیلور هستند.
درمان های اورژانسی دندانپزشکی در دوران کرونا متوقف نشود
حامد مرتضوی متخصص بیماری‌های دهان، فک و صورت با اشاره به اینکه محدود شدن درمان‌های دندانپزشکی در دوران همه گیری کرونا به موضوع چالش برانگیزی مبدل شده اظهار کرد: احتمال انتقال ویروس از طریق بزاق دهان افراد مبتلا به کرونا، فاصله فیزیکی محدود دندانپزشک با بیمارو یا آلودگی فضا بعد از ویزیت بیماران مختلف یکی از مهمترین عوامل ترس مردم و مراجعه به دندانپزشک است.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با اشاره به اینکه در دوران پاندمی کرونا ممنوعیت خدمات دندانپزشکی وجود ندارد، توضیح داد: طبق دستورالعمل‌های بهداشتی صرفاً اقدامات زیبایی و غیرضروری دهان و دندان باید به زمان دیگری موکول شود.
مرتضوی با تاکید بر اینکه درمان‌های خانگی و مشکلات اورژانسی دهان و دندان می‌تواند در بسیاری از موارد شرایط برای بیمار و دندانپزشک را پیچیده‌تر کند، هشدار داد: به طور کلی عفونت دندانی، خونریزی لثه، آبسه و یا عفونت در بافت نرم داخل دهان، درد خود به خود و حساسیت‌های شدید دندانی (افرادی که به محض استفاده از نوشیدنی سرد و گرم دچار دندان دردهای شدید می‌شوند) را از جمله درمان‌های اورژانسی محسوب می‌شوند و به تعویق انداختن این اعمال جایز نیست.
وی افزود: از طرفی هر چه بیماری مزمن‌تر شود، درمان‌ها پیچیده‌تر و دفعات مراجعه بیمار به دندانپزشک به مراتب بیشتر خواهد شد.
مرتضوی در ادامه با اشاره به اینکه درمان آبسه در دهان در اولین فرصت ضرورت دارد، توصیه کرد: اگر چنانچه تورم‌هایی و یا خروج چرک از داخل دهان و یا اطراف دندان را مشاهده کردید نیز باید هر چه سریع‌تر به دندانپزشک مراجعه کنید.
وی نسبت به مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک ها هشدار داد و تاکید کرد: مصرف خودسرانه و طولانی آنتی بیوتیک ها نه تنها مشکلات بیماران را برطرف نمی‌کند بلکه می‌تواند منجر به مشکلات ثانویه و جدی در افراد شود.
به گفته این استاد دانشگاه، خونریزی اولیه و یا ثانویه دهان و دندان باید در اسرع وقت توسط پزشک متخصص کنترل شود.
وی تاکید کرد: درمان‌های زیبایی دندان، اصلاح طرح لبخند، لمینت و کامپوزینت و همچنین روکش کردن، کشیدن دندان‌های عقل یا دندان‌هایی که چیزی از آنها در داخل دهان باقی نمانده ولی در عین حال برای بیمار التهاب و عفونتی نیز ایجاد نکرده، اولویت درمانی و بهداشتی ندارند و بهتر است به زمان دیگری تا پایان ریشه کنی کرونا موکول شوند.
مرتضوی در ادامه درباره جراحی‌های دهان و دندان نیز توضیح داد: جراحی طیف وسیعی از فعالیت‌ها را شامل می‌شود و باید درمان‌هایی که با عنوان جراحی دنبال می‌شوند نیز در کرونا اولویت بندی شود، اگر چنانچه بخواهیم عفونتی را از داخل دهان حذف کنیم جراحی ضرورت دارد.
متخصص بیماری‌های دهان، فک و صورت دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، گفت: به طور کلی هر اقدام جراحی که سلامتی بیمار به آن وابسته باشد باید در اولین فرصت انجام شود.
وی با اشاره به اینکه نوبت دهی به بیماران در زمان پاندمی ها یکی از موضوعات مهمی است که باید در مطب‌ها و کلینیک‌ها به آن توجه ویژه ای شود افزود: باید ورود و خروج بیماران برای دریافت خدمات حساب شده و تحت کنترل باشد چرا که ازدحام و شلوغی علاوه بر معطلی بیشتر بیماران ریسک انتقال بیماری را بالا می‌برد.
رعایت پروتکل‌های بهداشتی یکی دیگر از مواردی بود که مرتضوی برای قطع و کاهش زنجیره انتقال کرونا ضرورت رعایت آن را یادآور شد و تاکید کرد: حتماً مطب و کلینیکی که انتخاب می‌کنید، کارکنان و دندانپزشک باید ضمن رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی از ماسک، دستکش، کاور کفش و لباس استفاده کنند.
استفاده از دهان شویه های ضدعفونی کننده قبل و بعد از درمان، یکی دیگر از مواردی بود که وی به آن اشاره کرد و گفت: استفاده از دهانشویه مناسب می‌تواند ریسک انتشار ویروس را کاهش دهد.
مرتضوی در ادامه استفاده از روش‌های مختلف برای به حداقل رساندن مراجعات را در کاهش زنجیره انتقال بیماری از سوی متخصصان دهان و دندان خواستار شد و استفاده از پانسمان هایی با ماندگاری بالاتر برای بیمارانی که نیاز به ترمیم بعد از درمان ریشه دارند راه حل مناسبی برای کاهش مراجعات است.
مرتضوی در پایان استفاده از وسیله رابردم را با هدف پیشگیری از پرتاب ترشحات دهانی و ایزوله شدن دندان از محیط دهان را به متخصصان دهان و دندان توصیه کرد.
هادی قاسمی عضو هیئت علمی دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، نیز با اشاره به تعویق انداختن اعمال مربوط به مشکلات دهان و دندان از سوی برخی افراد به دلیل ترس و نگرانی از ابتلاء به کرونا خاطرنشان کرد: کرونا بیماری خطرناکی است ولی در عین حال پیگیری درمان‌های اورژانسی دندانپزشکی ضروری است.
وی افزود: اگر در بازه زمانی مشخصی درمان‌های دندانپزشکی به تعویق بیفتد ممکن است عواقب بیشتری به دنبال داشته باشد.
قاسمی با بیان اینکه خیلی از پوسیدگی‌های دندانی می‌تواند منجر به ایجاد دردهای شدید دندانی شود، خاطر نشان کرد: حتی در مواردی بدون درد نیز ممکن است آبسه‌های عفونی ایجاد شود که باید در اولین فرصت درمان شود.
وی ضرورت رعایت پروتکل‌های بهداشتی را با هدف قطع زنجیره انتقال کرونا خواستار شد و افزود: پوسیدگی‌های سطحی دندان نیز باید در سریع‌ترین زمان ممکن درمان شود چرا که اگر این پوسیدگی سطحی به موقع برطرف نشود در مدت زمان کوتاهی می‌تواند به گستردگی پوسیدگی و عفونت تبدیل شود.
عضو هیئت علمی دانشکده دندانپزشکی پرهیز از اعمال غیرضروری مربوط به دهان و دندان را مورد تاکید قرار داد و افزود: انجام برخی اعمال زیبایی در دوران پاندمی کرونا ضروری نیست و می‌توان این اعمال را به زمان دیگری موکول کرد.
وی درباره جرم گیری دندان‌ها در دوران شیوع پاندمی کووید ۱۹ نیز توضیح داد: اگر چنانچه جرم‌های دندانی به میزان قابل و حادی ایجاد نشده باشد و یا لثه‌ها را درگیر نکرده می‌تواند این اقدام را نیز به تعویق انداخت.
قاسمی با اشاره به ضرورت اقدامات پیشگیرانه دهان و دندان برای کودکان خاطرنشان کرد: درمان پوسیدگی‌های سطحی دندانی در کودکان یکی از درمان‌های اورژانس در دوران کرونا به حساب می‌آید.
وی با تاکید بر اهمیت رعایت بیش از پروتکل‌ها از سوی کارکنان مراکز بهداشتی اضافه کرد: خطر نه تنها متوجه مراجعه کنندگان است بلکه کادر درمان نیز از خطرات مصون نیستند بنابراین باید طبق پروتکل‌ها در محل‌هایی که یونیت‌های دندانپزشکی و ابزار آلات وجود دارد توصیه‌های بهداشتی به صورت جدی رعایت شود.
تهویه مناسب هوا، استفاده از ضدعفونی کننده‌های سطحی، استفاده از ماسک و وسایل حفاظت فردی و رعایت فاصله اجتماعی در مطب‌ها و کلینیک‌های دندانپزشکی از دیگر مواردی بود که عضو هیئت علمی دانشگاه ضرورت رعایت آن را برای قطع زنجیره انتقال کرونا ضروری ذکر کرد.
وی در ادامه به افرادی که برای درمان‌های اورژانسی دهان و دندان به مراکز دندانپزشکی مراجعه می‌کنند توصیه کرد: قبل از مراجعه به مراکز دندانپزشکی از رعایت پروتکل‌ها از سوی کادر درمان و پزشک متخصص اطمینان کامل حاصل کنید.
قاسمی با اشاره به اینکه پیشگیری مقدم بر درمان است تاکید کرد: مسواک زدن حداقل دو بار در روز و تغذیه محدود از مواد غذایی شیرین و در دفعات کمتر ضروری است.
ماشینی شدن دندانپزشکی و چالش‌های اخلاقی پیش رو
یادداشت دکتر شوآن سِلارز، متخصص حقوق و اخلاق دندانپزشکی از دانشگاه بدفوردشایر انگلستان در ژورنال انجمن دندانپزشکی بریتانیا
این روزها تب ارتودنسی از راه دور جامعه را فرا گرفته و به نظر می‌رسد تمایل به استفاده از این تکنولوژی غیرقابل‌اجتناب باشد. باید گفت افزایش تعداد کارخانه‌هایی که سعی می‌کنند دندانپزشکان را دور بزنند و کیت‌های ارتودنسی خود را مستقیم به دست بیمارانی که رویای دندان‌های صاف و مرتب دارند برسانند، طبیعتاً و به‌درستی مورد سرزنش قرار گرفته است.
اما یادداشت من راجع به این کارخانه‌ها نیست؛ بلکه راجع به این است که بعد از این مرحله چه اتفاقی قرار است برای دندانپزشکی بیفتد؟
می‌توان گفت ارتودنسی از راه دور، یکی از نمودهای پیشرفت تکنولوژی به شمار می‌آید. چرا که این امکان را فراهم آورده که تمام یا حداقل، قسمت عمده‌ای از این درمان پیچیده بدون حضور دندانپزشک انجام شود؛ اما حالا که ارتودنسی که یکی از پیچیده‌ترین درمان‌های
دندانپزشکی است می‌تواند بدون تجهیزات دیجیتال و دخالت مستقیم متخصص انجام شود، چه آینده‌ای در انتظار درمان‌های دیگر این رشته است؟
این روزها تجهیزاتی مثل ماشین‌های میلینگ، پرینترهای سه‌بعدی و اسکنرها به مطب‌های دندانپزشکی راه پیدا کرده‌اند و تکنولوژی در خدمت هوش مصنوعی قرار گرفته است؛ اما وقتی توانایی بیمار در کنترل درمان‌های خود افزایش می‌یابد، جایگاه دندانپزشک عمومی چه می‌شود؟
آینده نه‌چندان دوری را تصور کنید که روشی دقیق و قابل‌قبول برای تشخیص پوسیدگی دندان‌ها با استفاده از یک ابزار دستی، شبیه اسکنرهای سه‌بعدی داشته باشیم. به‌این‌ترتیب به‌زودی شاهد خواهیم بود که یاد گرفتن کار با یک ماشین و دستگاه‌های کوچک می‌تواند سودمندتر از چکاب دندان توسط دندانپزشک باشد و علاوه بر این، استفاده از این ابزارآلات، یک راه نسبتاً ساده برای پیشنهاد طرح‌های مختلف درمان به شمار می‌رود.
تا اینجای کار، مدام درباره پیشرفت روش‌های تشخیص و خروجی‌های بهتر صحبت کردیم و جنبه مثبت کار را دیدیم. بخش عمده‌ای از دندانپزشکان ممکن است بتوانند از این مرحله گذر کنند؛ چرا که با گذشت زمان این تکنولوژی‌ها، کوچک‌تر و قابل‌دسترس‌تر می‌شوند و دندانپزشکان بیشتری می‌توانند آنها را در اختیار داشته باشند؛ اما چه می‌شود اگر استفاده از این ابزارآلات آن‌قدر ساده شود که دیگر نیازی به دندانپزشک نباشد؟
در نهایت، روزی می‌رسد که شخصی تمام این تکنولوژی‌ها را در یک مسواک جمع می‌کند و هر روز افراد می‌توانند میزان سلامتی دندان‌هایشان را تخمین بزنند، توصیه‌هایی درباره مراقبت از دهان و دندان‌هایشان دریافت کنند و بفهمند چه زمانی باید به دندانپزشک مراجعه کنند.
روزی دندانپزشک سیلیکونی داخل مسواک برای افراد وقت معاینه مراجعه به مطب دندانپزشک واقعی می‌گیرد و به دندانپزشک توصیه می‌کند که چه درمانی باید بر روی دندان‌های بیمار انجام دهد. شاید آن روز خیلی دور به نظر برسد، اما اگر این‌طور فکر می‌کنید، زمانی را به یاد بیاورید که برای یک عکس گرفتن مجبور بودید دوربین عکاسی جدای از تلفن همراهتان داشته باشید. آیا دوره خیلی دوری است؟
تکنولوژی بسیار سریع‌تر از آنچه بسیاری از ما بتوانیم به آن برسیم حرکت می‌کند و این تغییرات، چالش‌های جدیدی را در زمینه اخلاق پزشکی و نگرانی‌هایی که دست به گریبان همه می‌شود به وجود می‌آورد. به راستی این روند تا کجا می‌تواند پیش برود؟ آیا باید از اینکه کامپیوترها به دندانپزشکان بگویند چه درمانی را انتخاب کنند خوشحال باشیم؟ اگر آنها آن‌قدر پیشرفته شوند که خودشان درمان‌ها را انجام دهند چه می‌شود؟
برای بررسی این سؤالات، باید قادر باشیم آینده را پیش‌بینی کنیم و خودمان آن را تحت کنترل درآورده و شکل دهیم و باید گفت یک جا نشستن و تماشای این رویدادها انتخاب مناسبی نخواهد بود.
یادداشت دکتر شوآن سِلارز، متخصص حقوق و اخلاق دندانپزشکی از دانشگاه بدفوردشایر انگلستان در ژورنال انجمن دندانپزشکی بریتانیا
این روزها تب ارتودنسی از راه دور جامعه را فرا گرفته و به نظر می‌رسد تمایل به استفاده از این تکنولوژی غیرقابل‌اجتناب باشد. باید گفت افزایش تعداد کارخانه‌هایی که سعی می‌کنند دندانپزشکان را دور بزنند و کیت‌های ارتودنسی خود را مستقیم به دست بیمارانی که رویای دندان‌های صاف و مرتب دارند برسانند، طبیعتاً و به‌درستی مورد سرزنش قرار گرفته است.
اما یادداشت من راجع به این کارخانه‌ها نیست؛ بلکه راجع به این است که بعد از این مرحله چه اتفاقی قرار است برای دندانپزشکی بیفتد؟
می‌توان گفت ارتودنسی از راه دور، یکی از نمودهای پیشرفت تکنولوژی به شمار می‌آید. چرا که این امکان را فراهم آورده که تمام یا حداقل، قسمت عمده‌ای از این درمان پیچیده بدون حضور دندانپزشک انجام شود؛ اما حالا که ارتودنسی که یکی از پیچیده‌ترین درمان‌های
دندانپزشکی است می‌تواند بدون تجهیزات دیجیتال و دخالت مستقیم متخصص انجام شود، چه آینده‌ای در انتظار درمان‌های دیگر این رشته است؟
این روزها تجهیزاتی مثل ماشین‌های میلینگ، پرینترهای سه‌بعدی و اسکنرها به مطب‌های دندانپزشکی راه پیدا کرده‌اند و تکنولوژی در خدمت هوش مصنوعی قرار گرفته است؛ اما وقتی توانایی بیمار در کنترل درمان‌های خود افزایش می‌یابد، جایگاه دندانپزشک عمومی چه می‌شود؟
آینده نه‌چندان دوری را تصور کنید که روشی دقیق و قابل‌قبول برای تشخیص پوسیدگی دندان‌ها با استفاده از یک ابزار دستی، شبیه اسکنرهای سه‌بعدی داشته باشیم. به‌این‌ترتیب به‌زودی شاهد خواهیم بود که یاد گرفتن کار با یک ماشین و دستگاه‌های کوچک می‌تواند سودمندتر از چکاب دندان توسط دندانپزشک باشد و علاوه بر این، استفاده از این ابزارآلات، یک راه نسبتاً ساده برای پیشنهاد طرح‌های مختلف درمان به شمار می‌رود.
تا اینجای کار، مدام درباره پیشرفت روش‌های تشخیص و خروجی‌های بهتر صحبت کردیم و جنبه مثبت کار را دیدیم. بخش عمده‌ای از دندانپزشکان ممکن است بتوانند از این مرحله گذر کنند؛ چرا که با گذشت زمان این تکنولوژی‌ها، کوچک‌تر و قابل‌دسترس‌تر می‌شوند و دندانپزشکان بیشتری می‌توانند آنها را در اختیار داشته باشند؛ اما چه می‌شود اگر استفاده از این ابزارآلات آن‌قدر ساده شود که دیگر نیازی به دندانپزشک نباشد؟
در نهایت، روزی می‌رسد که شخصی تمام این تکنولوژی‌ها را در یک مسواک جمع می‌کند و هر روز افراد می‌توانند میزان سلامتی دندان‌هایشان را تخمین بزنند، توصیه‌هایی درباره مراقبت از دهان و دندان‌هایشان دریافت کنند و بفهمند چه زمانی باید به دندانپزشک مراجعه کنند.
روزی دندانپزشک سیلیکونی داخل مسواک برای افراد وقت معاینه مراجعه به مطب دندانپزشک واقعی می‌گیرد و به دندانپزشک توصیه می‌کند که چه درمانی باید بر روی دندان‌های بیمار انجام دهد. شاید آن روز خیلی دور به نظر برسد، اما اگر این‌طور فکر می‌کنید، زمانی را به یاد بیاورید که برای یک عکس گرفتن مجبور بودید دوربین عکاسی جدای از تلفن همراهتان داشته باشید. آیا دوره خیلی دوری است؟
تکنولوژی بسیار سریع‌تر از آنچه بسیاری از ما بتوانیم به آن برسیم حرکت می‌کند و این تغییرات، چالش‌های جدیدی را در زمینه اخلاق پزشکی و نگرانی‌هایی که دست به گریبان همه می‌شود به وجود می‌آورد. به راستی این روند تا کجا می‌تواند پیش برود؟ آیا باید از اینکه کامپیوترها به دندانپزشکان بگویند چه درمانی را انتخاب کنند خوشحال باشیم؟ اگر آنها آن‌قدر پیشرفته شوند که خودشان درمان‌ها را انجام دهند چه می‌شود؟
برای بررسی این سؤالات، باید قادر باشیم آینده را پیش‌بینی کنیم و خودمان آن را تحت کنترل درآورده و شکل دهیم و باید گفت یک جا نشستن و تماشای این رویدادها انتخاب مناسبی نخواهد بود.
بحران دندان های خراب ایرانی ها/چالش دو گروه سنی کودکان و سالمندان
وضعیت شاخص DMF دندان‌های ایرانی‌ها به خصوص گروه سنی کودکان، بسیار بحرانی است و متأسفانه این کودکان با همین دندان‌های خراب، بزرگ می‌شوند. در همین حال، وضعیت سلامت دندان‌های سالمندان کشور نیز بغرنج است. غافل از اینکه عوارض دندان‌های خراب، می‌تواند کل سیستم بدنی و جسمانی فرد را تهدید کند و عامل بروز بیماری‌هایی بعضاً خطرناک شود. از همین رو، لازم است که برنامه‌های بهداشت دهان و دندان در کشور، با شدت و قوت بیشتری برای دو گروه سنی کودکان و سالمندان، اجرا شود.
علی رضا زالی رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، به تشریح وضعیت سلامت دندان‌های ایرانی‌ها پرداخت و گفت: متأسفانه در بحث دندانپزشکی، با دو چالش بزرگ سنی در کشور مواجه هستیم.
وی، کودکان و سالمندان را مورد اشاره قرار داد و افزود: نکته‌ای که نباید فراموش کرد، این است که اقدامات مراقبتی و بهداشتی در سنین کودکی، آثار دیرپا دارد. یعنی اگر بتوانیم از سلامت دندان‌های کودکان مراقبت کنیم، می‌توان بخش زیادی از مشکلات دندانی را مرتفع کند.
زالی، در عین حال از وضعیت شاخص DMF دندان‌های ایرانی ابراز نگرانی کرد و گفت: آمارها نگران کننده است، به خصوص این وضعیت در بین کودکان ۶ تا ۱۲ سال، نگران کننده تر است.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با اشاره به نزول شاخص DMF دندان‌های ایرانی‌ها در مناطق غیر برخوردار کشور، افزود: باید یک برنامه ملی برای حمایت از سلامت دندان‌های کودکان زیر ۶ سال و ۶ تا ۱۲ سال تدوین شود.
زالی با انتقاد از نگاه سنتی به دندان‌های شیری، گفت: این نگاه باید تغییر کند که دندان‌های شیری کودکان اهمیت ندارد. زیرا، سالم ماندن دندان‌های شیری به سلامت دندان‌های دائمی کمک می‌کند.
وی در ادامه به وضعیت سلامت جمعیت سالمند کشور اشاره کرد و افزود: متأسفانه کیفیت زندگی سالمندان ایرانی مطلوب نیست و به رغم اینکه سن امید به زندگی در کشور بالا رفته است، اما کیفیت زندگی در دوره سالمندی مطلوب نیست. به طوری که وقتی افراد به ۵۶ سالگی می رسند، با انواع مشکلات متعدد جسمی و روانی مواجه می‌شوند که زندگی آنها را تحت الشعاع قرار می‌دهد.
زالی، خدمات دندانپزشکی در دوران سالمندی را مورد اشاره قرار داد و گفت: سالمندان ما مثل کودکان، از دندان‌های سالمی برخوردار نیستند و همین مسئله به کیفیت زندگی آنها آسیب می‌زند.
وی ادامه داد: یکی از معضلات دوران سالمندی، مصرف بالای دارو در این دوره از زندگی است که مشکلاتی را به دنبال دارد. ضمن اینکه موضوع پوکی استخوان نیز چالش دیگری در سالمندی است که زنان سالمند را بیشتر تهدید می‌کند.
زالی افزود: ما نمی‌توانیم به مشکلات استخوانی افراد بی توجه باشیم وقتی قرار است ایمپلنت استفاده کنند.رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، به چالش بزرگ تخریب فکی در میانسالی و کهنسالی اشاره کرد و گفت: آنچه مسلم است، با این استراتژی که هر چه بیشتر فارغ التحصیل دندانپزشکی داشته باشیم و دانشکده‌های دندانپزشکی را افزایش دهیم، می‌توان شاخص سلامت دهان و دندان را بالا برد، راه به جایی نمی بریم و این استراتژی غلطی است که در سال‌های گذشته در پیش گرفته شد.
زالی، مقوله پیشگیری را مورد تاکید قرار داد و افزود: تنها راهکار موفق در کاهش خرابی دندان‌ها، مراقبت‌های بهداشتی از دندان‌ها در دوران کودکی است تا این افراد با دندان‌های سالم به دوران جوانی و بزرگسالی پا بگذارند.