نگاهی به هوش مصنوعی در آینده دندانپزشکی

شاید بعضی از ما هنوز ربات وفادار "رابینسون" در مجموعه فیلم های "گمشده در فضا" را به خاطر داشته باشیم. این مجموعه در دهه 1960 میلادی سروصدای زیادی به پا کرد و بعدها، همنوعان این ربات(!) در سایر فیلم هایی همچون ترمیناتور، عرض اندام نمودند و به آگاهی و شعوری در حد انسان دست یافتند.

اصطلاح هوش مصنوعی (AI)، اولین بار در سال 1956 و در کنفرانس محققان دورتموث هانوفر رسمیت یافت و تا امروز، به کمک دستیارانی همچون Siri و Alexa با سرعتی عجیب به ابعاد زندگی روزمره انسان ها رخنه کرده و دندانپزشکی نیز از این قاعده مستثنا نبوده است!

  یکی از کارهای روتین، ساده و روزمره دندانپزشکان را در نظر بگیرید؛ تشخیص پوسیدگی روی اشعه ایکس. پروسه های لازم برای انجام این کار شامل: مکالمه با بیمار، بررسی تاریخچه سلامتی او، مرور تصاویر پیچیده رادیوگرافی و در نهایت، معاینه مستقیم دهان او می باشد. یک دندانپزشک ماهر و باتجربه که اطلاعات علمی زیادی دارد، در وضعیتی که بیان شد با احتمال 20 درصد یا بیشتر ممکن است اشتباه کند!

اما ماشین ها، با بانک گسترده و غنی دیتاهای خود، قادر به تشخیص الگوهای معنادار هستند، آنها می توانند اطلاعات را در قالب های مختلف گفتاری، نوشتاری و تصویری دریافت کنند، تصیمات هوشمندانه در پاسخ به این اطلاعات اتخاذ کرده و از اشتباهات صورت گرفته در تصمیم گیری ها، درس بگیرند! شرط حداقل برای اینکه یک هوش مصنوعی دارای مزیت علمی باشد، انجام کار در زمانی مشابه زمان انجام گرفتن همان کار توسط انسان است. با وجود همه چالش های تکنولوژیک، ماشین ها مزایای واضح و روشنی دارند. آنها خطاهای اجتناب ناپذیر و ذاتی انسان ها را ندارند، خسته نمی شوند و بدون نوشیدن قهوه بیدار می مانند! سریع هستند و قوی و از تکرار دلزده نمی شوند! تک بعدی هستند و در زمینه وظیفه ای که تقبل کرده اند تخصص دارند. مثلا: تصاویر رادیوگرافی را بخوان و محل احتمالی پوسیدگی را تشخیص بده! به همین سادگی.

​   

در پنج سال گذشته، حوزه هوش مصنوعی انقلاب گسترده ای را تجربه کرده که در نتیجه پیشرفت علم و سرمایه گذاری های عظیم اتفاق افتاده است. اخیراً یک تکنیک بسیار پیشرفته با عنوان یادگیری عمیق (Deep Learning) در ساخت ماشین های هوشمند به کار گرفته می شود که برای مسائلی همچون پیش بینی زلزله ها، ماشین های خود ران و تشخیص بیماری ها در علم پزشکی کارامد و معجزه مانند عمل می کند. در حال حاضر این تکنیک در دندانپزشکی برای تشخیص محل پوسیدگی به کار گرفته می شود.

طبق پیش بینی ها، کاربرد هوش مصنوعی در حوزه سلامت در پنج سال آینده تا 10 برابر توسعه خواهد یافت و در تفسیرهای تصاویر سی تی اسکن و اشعه ایکس و ام ار آی به کمک پزشکان و دندانپزشکان می شتابند.

​  

تفسیر تصاویر CBCT به دست انسان نیاز به سطح خاصی از آموزش ها و تخصص های ویژه دارد. این کار زمانبر است و معمولاً دقت بالایی می طلبد. اما در صورت ورود AI به این بخش (در بازه زمانی یک یا دوسال آینده)، صرفه جویی زیادی در زمان اتفاق خواهد افتاد و تشخیص های دقیق با سرعت بسیار بالا امکانپذیر خواهد شد.

هوش مصنوعی در سال‌های اخیر پیشرفت‌های زیادی کرده و به تدریج در حال تبدیل شدن به یک صنعت بزرگ است و براساس پیش بینی دانشمندان در سی سال آینده براساس پیشرفت هوش مصنوعی جهانی متفاوت از جهان کنونی خواهیم داشت.

ده نکته مهم و کاربردی در حوزه دندانپزشکی اطفال

 دندانپزشکی اطفال، شاخه ای تخصصی در علم دندانپزشکی محسوب می شود که به طور ویژه، از کودکان تا جوانان را در برمیگیرد. این اقشار، ویژگی های روحی خاص خود را دارند و به همین دلیل، متخصصان این عرصه، با چالش های متفاوتی سروکار دارند. نشستن روی یونیت دندانپزشکی ممکن است برای آنها خوشایند نباشد. کودکان همیشه آرام و سازگار نیستند و بنابراین تحمل درد، تزریق، انتظار و همکاری با دندانپزشک برایشان چندان کار ساده ای نیست.

چالش های رایج هنگام درمان کودکان

شایع ترین مساله ای که در برخورد با کودکان وجود دارد، مدیریت ترس و رفتار است. عدم مدیریت این موضوع می تواند مشکلات جدی و مضر بر روند درمان داشته باشد. صدای فریاد و جیغ کودک، به راحتی تمرکز ذهن و آرامش کادر درمان و حتی سایر مراجعان را بر هم می زند و جریان کار را مختل می نماید.

تصورات ماندگار در ذهن!

برخورد نامناسب دندانپزشک با کودکان، می تواند برای همیشه ذهنیت او را خراب کند. تجربیات نه چندان جالب و خوشایند آنها تا آخرعمر همراهشان می ماند و در بزرگسالی استرس ملاقات با دندانپزشک، مانع از رسیدگی به وضعیت بهداشتی دهان و دندان می شود و این تاخیر به خودی خود، چرخه ترس را تقویت می کند. همین موضوع، می تواند "جایگزین کردن دندان" را به جای "نجات دندان" منجر شود. اما چالش های این عرصه چه هستند و چگونه می توان در جهت رفع آنها اقدام نمود؟

*  اعتمادسازی کنید

برخورد اولیه با کوکان می تواند بسیاری از مسائل بعدی را تقویت یا ضعیف کند. با آرامش رفتار کردن، شوخی کردن، سرگرم کننده بودن و برخورد صمیمانه می تواند تاثیرات مطلوبی داشته باشد. به آنها اجازه دهید با شما دوست شوند و احساس کنند همه چیز مرتب است!

​       

* در متریال ترمیمی خود تجدید نظر نمایید

زمان، اساس کار با کودکان است. بنابراین راه حل های ساده و سریع برای انجام روش های مشابه می تواند تجربیات بهتری خلق نماید. استفاده از کامپوزیت های فلو ایبل تر به دلیل سرعت و سازگاری بیشتر با حفره های کوچک دندان های کودکان می تواند رستوریشن های مناسب تری را برای آنها به ارمغان آورد. همچنین استفاده از گلاس آینومرها به جای ترمیم های کامپوزیتی به دلیل مقاومت بیشتر، آزادسازی فلوراید و کاهش ریسک پوسیدگی های مکرر می تواند مفید واقع شود. گلاس آینومرهای GC Fuji TRIAGE برای استفاد در زمینه کودکان توصیه می شود. متریال این مواد هیدروفیلی بوده و برای ست شدن نیاز به رطوبت سطح دارد. همراهی محلول کاندیشنر اسید پلی آکریلیک 20 درصد به جای روش های سنتی می تواند نتیجه بهتری حاصل کند. اگر بیمار شما کودکی باشد با حفره ای عمیق در دندان دائمی و شما نتوانید تشخیص دهید که او به روت کانال تراپی نیاز دارد یا خیر، محصول Biodentine می تواند گزینه ای مناسب باشد تا منتظر شوید و ببینید که چگونه بدون هیچ گونه ترمیم دائمی به نتیجه دلخواه خواهید رسید.

​  

سیلور دی آمین فلوراید (SDF)یکی دیگر از گزینه های مناسب برای درمان پوسیدگی است که متخصصان مطرح توصیه می کنند. استفاده از این ماده سریع، ساده و بدون درد است و می تواند روند پوسیدگی را تا زمانی که اجرای رستوریشن دائمی امکانپذیر شود متوقف نماید.

* از محصولات کمک بگیرید

یک دندانپزشک حوزه اطفال، با ترس کودکان از دیدن ابزار و لوازم خشن دندانپزشکی کاملاً آشناست و این ترس را درک می کند، به خصوص ترس از تزریق! اسپری Kovanaze (با ترکیبی از استر تتراکائین هیدروکلراید و اکسی متازولین هیدروکلراید ) یک روش جایگزین و بسیار امن برای بی حس کردن دندان های شیری فک بالا می باشد که از سوی FDA تایید شده و از طریق حفره بینی وارد می شود.

حفظ بهداشت دهان در دوره درمانی ارتودنسی مهم اما کمی مشکل است. به خصوص اگر بیمار از قشر کودکان باشد. نخ دندان‌های پلاتی پوس ( Platypus Flossers) یک محصول خوب و جدید است که می تواند برای تمیز کردن دندان ها در این دوره به کار رود.

​   

* ابزار را به کودکان معرفی کنید

کودکان تا پیش از ملاقات با شما هرگز چیزی شبیه ابزار و وسایل دندانپزشکی را ندیده اند. متخصص این حوزه با صبوری و حوصله سعی می کند این ابزار را به کودک معرفی کرده و حتی اجازه دهد آنها را لمس کند. این کار به ایجاد صمیمیت و کاهش اضطراب او کمک زیادی می کند. فراموش نکنید که بخش اعظمی از ترس کودکان، به خاطر ناشناخته بودن ابزار است.

* بگو، نشان بده، به انجام برسان!

1) به بیمار بگویید قصد دارید چه کاری انجام دهید.

2) نشان دهید چگونه آن کار را انجام می دهید.

3) انجامش دهید!

این سه دستور، اعتماد زیادی را از شما به بیمار انتقال می دهد. پیروی از آن، به بیمار این پیام را می رساند: "من می گویم چه کار می کنم و همان چیزی را که می گویم انجام می دهم! " این دستور العمل به ویژه هنگام کار با هندپیس ها و اینسترومنت ها کاربرد خوبی دارد اما به جز سوزن دندانپزشکی! بهتر است هرگز سوزن را مستقیماً به کودک نشان ندهید.

​   

* قدرت پرت کردن حواس را نادیده نگیرید!

روش های زیادی برای مدیریت اضطراب کودکان در دندانپزشکی وجود دارد. یکی از این روش ها، برقراری دیالوگ و ترتیب دادن یک مکالمه هدفمند با کودک است. این کار می تواند حواس او را پرت کند و همین امر به کاهش چشمگیر ترسش منجر می شود. از سایر تکنیک ها نیز بهره گیرید. تهیه مانیتوری که برنامه های کودکان و کارتون های موردعلاقه آنها را پخش می کند می تواند کمک کننده باشد.

​    

* سرعت را بیشتر کنید

از مهم ترین تفاوت های دندانپزشکی بزرگسالان با اطفال، زمان در دسترس است. یک فرد بزرگسال روی یونیت می نشیند، با آرامش دهان خود را باز می کند و ادامه روند درمان را با همکاری شما پیش می برد. اما تحقق این روند در مورد کودکان تقریباً ناممکن است! نهایت اتفاق خوبی که می تواند بیفتد، یک همکاری کوتاه و چند دقیقه ای خواهد بود! پس شما باید تلاش کنید حداکثر استفاده را از این زمان برده و کار خود را تمام کنید. پس غنیمت شمردن وقت مفهوم مهمی است.

​     

* یک مطب کودک پسند بسازید!

اگر به صورت تخصصی برای اطفال کار می کنید، دکوراسیون مطب می تواند کاملاً مطابق سلیقه یک کودک باشد. بنابراین لازم است سرگرم کننده، آرامش دهنده، مهیج و جذاب باشد. به کار بردن رنگ های روشن، وجود اسباب بازی ها، کتاب ها، مجلات، تلویزیون و سی دی های کارتون و محیط های بازی کودکانه از ویژگی های یک مطب دندانپزشکی اطفال محسوب می شود.

​   

* مهارت های ارتباط با کودکان را بیاموزید

بچه ها، بچه هستند! آنها مسوولیت محرز و مهمی در کنترل رفتارشان ندارند اما شما در جایگاه یک فرد بالغ و یک پزشک، این مسوولیت را در بیشترین حد دارا هستید. آموختن مهارت های ارتباط با آنها، می تواند کار شما را ساده تر کند و چالش های کمتری همراه داشته باشد. کار با کودکان در درجه اول نیازمند صبر و شکیبایی است. آنها را با تماس چشمی مناسب و کلمات صحیح با خود همراه کنید. داستان های کودکانه تعریف کرده و برایشان آواز بخوانید! با این روش ها، یک ملاقات خوشایند و جالب داشته باشید و به دندانپزشک محبوب بچه ها تبدیل شوید!

​   

* زمان طلایی را کشف کنید!

زمان هایی وجود خواهد داشت که هیچ یک از تلاش های شما موثر واقع نمی شود. تعیین زمان ملاقات مناسب نکته مهمی است که اغلب با همکاری والدین کودک انجام می شود. آنها به خوبی می دانند کودکشان چه زمانی سازگارتر و آرام تر است. بهتر است در هنگام این ملاقات، او خسته نباشد، گرسنه نباشد و موضوعی آزارش ندهد.

باورهای نادرست در مراقبت از دندان‌ها؛ از دود سیگار تا جرم‌گیری

دانشیار گروه سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، در ارتباط با روش های نادرست در مراقبت از دندان ها، توضیحاتی ارائه داد.

زهرا قربانی گفت: سلامت ریشه، جوانه دندان‌های دائمی و فرم فک و صورت وابسته به سلامت دندان‌های شیری است و این باور که دندان‌های شیری بی اهمیت هستند و نیاز به درمان ندارند از اساس غلط است.

وی، استفاده از دود سیگار برای کاهش دردهای دندانی و گوش برای کودکان مورد انتقاد قرارداد و افزود: دود سیگار گردش خون را کم می‌کند و همین موضوع می‌تواند برای کودک بسیار خطرناک باشد، ضمن این که کانون دردهای دندانی استخوان و ریشه دندان پوسیده است و درمان‌های خانگی اثری بر اصل موضوع ندارد خصوصاً دود سیگار که به مراتب مضراتی به همراه دارد بنابراین تنها و مطمئن‌ترین مسیر مراجعه به دندانپزشک و درمان دندان یا لثه است.

قربانی با اشاره به اینکه باور نادرستی در بین عموم مردم وجود دارد مبنی بر اینکه جرم گیری به دندان‌ها آسیب وارد می‌کند، خاطرنشان کرد: این باوری غلط است چرا که قلم‌های جرمگیر فقط حرکت‌های لرزشی دارد و به هیچ عنوان به دندان آسیب وارد نمی‌کنند.

وی ادامه داد: این قلم‌ها با لرزشی که ایجاد می‌کنند، جرم‌ها و رسوب‌های دندانی را شکسته و به سلامت دهان و دندان کمک می‌کند، اگر با وجود پلاک‌های میکروبی جرم گیری انجام نشود عمر دندان‌ها به مراتب کمتر خواهد شد و لثه‌ها هم تحلیل می‌روند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه پوسیدگی‌های دندانی در ابتدا به شکل لکه‌های سفید ظاهر می‌شود، گفت: این موضوع در کودکان جدی تراست، در محله اول پوسیدگی‌های دندانی لازم نیست دندان‌ها پر شود، استفاده از مسواک مناسب، فلوراید تراپی و تغذیه سالم، روند پوسیدگی‌های دندانی را متوقف می‌کند.

وی با بیان اینکه باور نادرست و متداول دیگر این است که فقط زمانی که از مواد غذایی شیرین استفاده می‌کنیم دندان‌ها در معرض پوسیدگی قرار می‌گیرند، ادامه داد: برخی از مواد غذایی مثل چیپس یا ماکارونی به خودی خود شیرین نیستند ولی زمانی که وارد دهان می‌شوند تبدیل به قند می‌شوند و به مراتب پوسیدگی که با این مواد غذایی ایجاد می‌شود از سایر مواد قندی بیشتر است.

قربانی درباره مواد غذایی که حاوی قند پنهان هستند نیز توضیحاتی داد و افزود: به محتوای تغذیه‌ای مواد غذایی که تهیه می‌کنید توجه کنید، در حال حاضر مشکل بسیاری از مواد غذایی قند پنهانی است که در آن وجود دارد به طور مثال دوغ حاوی قند پنهان است.

دانشیار گروه سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، به موضوع متداول و نادرست دیگری درباره سلامت دهان و دندان اشاره کرد و ادامه داد: برخی افراد بعد از مسواک زدن با مشاهده خونریزی لثه‌ها، از مسواک زدن خودداری می‌کنند این کار غلط است، زمانی که لثه‌ها خونریزی می‌کنند به این معنی است که در این ناحیه پلاک‌های میکروبی وجود دارد که این میکروب باعث التهاب و در ادامه خونریزی لثه‌ها شده است، هر چه کمتر از مسواک استفاده کنیم خونریزی لثه‌ها بیشتر می‌شود بنابراین بهترین و مطمئن‌ترین راه صحیح مسواک زدن است.

وی تاکید کرد: چنانچه چهار یا پنج روز به صورت صحیح عمل مسواک زدن را انجام دهید، خونریزی لثه‌ها برطرف خواهد شد، مگر این که فرد دچار بیماری زمینه‌ای و خونی باشد.

قربانی با بیان اینکه باور نادرست دیگر این است که زنان باردار نباید به دندانپزشکی مراجعه کنند، اضافه کرد: مراجعه زنان در دوران بارداری ضرورت دارد ضمن اینکه به دلیل مشکلات گوارشی نیاز به جرم گیری دندان‌ها در این دوران به مراتب بیشتر است.

وی توصیه کرد: بهترین حالت این است که زنان قبل از بارداری از سلامت دهان و دندان مطمئن شوند ولی در غیر این صورت هم حتماً باید به دندانپزشک مراجعه کنند چرا که عفونت‌های دندانی مادر به کودک هم آسیب خواهند رساند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی افزود: عفونت‌های دندانی در زنان باردار حتی می‌تواند منجر به زایمان‌های زودرس شود.

قربانی با بیان اینکه بسیاری از میوه‌ها حاوی اسید هستند، استفاده درست از میوه‌ها را برای حفظ سلامت دهان و دندان خواستار شد و افزود: مکیدن لیموترش با دندان‌های جلو یکی از رایج‌ترین اشتباهات است، این میوه که حاوی مقادیر بالایی از اسید است، سلامت دندان‌ها را به خطر می‌اندازد.

وی توصیه کرد: آب میوه را قبل از مصرف رقیق کنید یا در غیر این صورت بعد از مصرف آب میوه‌ها حتماً دهان خود را با آب شسته و بعد از استفاده از آب میوها و میوه‌های اسیدی فوراً مسواک نزنید چرا که مینای دندان‌ها ضعیف شده و بعد از نیم ساعت به حالت عادی بر می‌گردد.

مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک ها به محض ایجاد دردهای دندانی یکی دیگر از باورهای نادرست و غلطی است که عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به آن اشاره کرد و افزود: این کار غلط است، حتی اگر دندان را عصب کشی کرده اید و یا دندان‌های عقل را جراحی کرده اید نباید خودسرانه آنتی بیوتیک مصرف کنید، آنتی بیوتیک در موارد خاص و زیر نظر پزشک باید استفاده شود.

دندان‌های دایمی کودکان هر ۶ ماه تا یک سال ویزیت شوند

یک دندان پزشک و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز گفت: خانواده‌های با فرزندان بین پنج تا ۱۲ سال لازم است هر ۶ ماه تا یک سال برای کنترل دندان‌های دایمی کودکان خود که با دندان شیری اشتباه گرفته می‌شود به مراکز دندانپزشکی و یا درمانگاه‌ها مراجعه کنند. یکی از مشکلات در زمینه تغذیه، که در رشد فک و صورت و حتی سلامت مجرای گوارش کودک، تا پایان عمر تاثیر گذار است، نداشتن امکان جویدن غذا به دلیل نبود دندان‌های اصلی جویدنی است.

وی افزود: یکی از دندان‌های اصلی جویدن، دندان ۶ سالگی یا دندان شماره ۶ است که در سن ۶ سالگی همزمان با رشد مغزی فرد در دهان رویش پیدا می‌کند تا فرد بتواند تا مقطع تکمیل رشد، غذا را به خوبی بجود.

علیدادی ادامه داد: والدین با تصور شیری بودن این دندان توجه کافی به آن نمی‌کنند در نتیجه دندان شماره ۶  که دندان دایمی است و ۵۰ درصد جویدن فرد را دندان‌های شماره ۶ ( سه عدد فک بالا و ۲ عدد فک پایین) تحمل می‌کنند به سرعت پوسیده می‌شوند.

این دندانپزشک گفت: از آنجا که کودکان از عادات غذایی بدی برخوردارند و مواد غذایی متعدد و پرتکراری را مصرف می‌کنند در نتیجه دندان‌های آنها تخریب زودهنگام دارد.

وی توصیه کرد: خانواده‌ها به وضعیت کنترل بهداشت دهان کودک توجه کنند تا در صورت بروز مشکل با روش‌های ساده درمان شده و از مشکلات پیچیده و گوارشی جلوگیری به عمل آید.

اعلام تعرفه خدمات دندانپزشکی سال ۱۴۰۱ توسط سندیکای بیمه گران ایران

سندیکای بیمه گران ایران تعرفه خدمات دندانپزشکی در سال ۱۴۰۱ را به شرکت‌های بیمه ابلاغ کرد.
تعرفه های دندانپزشکی سال ۱۴۰۱ براساس آیین نامه شماره ۹۹ ، در کارگروه تخصصی درمان سندیکا با هماهنگی شرکت‌های بیمه تدوین شده و در آن نرخ خدمات مختلف دندانپزشکی مشخص شده است.
گفتنی است در تبصره بند ۶ آیین نامه۹۹ مصوب شورای‌عالی بیمه تاکید شده است، هزینه‌های دندانپزشکی تا زمانی که تعرفه‌ای در این خصوص توسط شورای عالی بیمه سلامت ابلاغ نشده باشد، بر اساس تعرفه‌ای محاسبه و پرداخت خواهد شد که سالیانه توسط سندیکای بیمه‌گران ایران تنظیم و ابلاغ می‌شود.

بررسی مقایسه تعرفه‌ ابلاغی سندیکای بیمه‌گران در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال گذشته نشان از افزایش متوسط سی و پنج درصدی نرخ خدمات دندان‌پزشکی دارد. در این میان کمترین میزان افزایش مربوط به دستمزد جراحی ایمپلنت (۲۶درصد) (از ۲۲۰۰ به ۲۷۷۰ هزار تومان) و ساخت روکش ایمپلنت (۲۸درصد) (از ۲۲۵۰ به ۲۸۹۴ هزار تومان) و بیشترین افزایش مربوط به اندو دندان تک کانال (۵۷درصد) (از ۳۸۰ به ۶۰۰ هزار تومان) است.
این میزان افزایش با توجه به نرخ تورم و اافزایش چشمگیر قیمت مواد و تجهیزات دندان‌پزشکی، بدون شک مراکز طرف قرارداد با بیمه‌های تکمیلی را دچار چالش جدی خواهد کرد.