دانستنی های دندانپزشکی

جرم گیری دندان

بزاق دهان به صورت طبیعی دارای املاح بسیاری است که معمولا این املاح در جاهایی از دهان و قسمت‌ هایی از دندان‌ ها که کمتر مسواک می ‌شوند رسوب می ‌کند. به مرور زمان میکروب ‌های دهانی نیز به این رسوبات اضافه شده و مواد غذایی نیز از طریق همین لایه‌ های چسبنده روی دندان‌ ها رسوب می‌ کنند و تجمع می ‌یابند و به این صورت پلاک‌ هایی روی دندان ‌ها تشکیل می ‌شود. در مراحل اولیه این پلاک ‌ها به راحتی با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن قابل پاک شدن هستند، اما به مرور زمان با اضافه شدن هر چه بیشتر مواد آلی و املاح بزاق و میکروب ‌های دیگر، این پلاک ‌ها قابل تمیز کردن نخواهند بود و به لایه‌ای سخت تبدیل شده که جرم دندان خوانده می ‌شود. تشکیل جرم دندان بستگی زیادی به عادات غذایی و زندگی فرد و عدم مسواک زدن صحیح دارد و این در حالی است که برخی از افراد فیزیولوژی بزاق دهان شان به گونه ‌ای است که مستعد تشکیل جرم دندان و التهاب و پوسیدگی دندان هستند.

دندان های حساس

احساس درد تیز و کوتاه (گذرا) هنگام خوردن مواد غذایی سرد، گرم، شیرین، مسواک زدن یا نخ کشیدن، دلایل متفاوتی دارد، از جمله: پوسیدگی دندان، ترک یا شکستگی دندان، سائیدگی مینا، ترمیم های نامناسب و معیوب ، عریان شدن بخشی از ریشه دندان که می تواند به علت بیماری های پریودنتال (لثه و بافتهای نگهدارنده اطراف دندان)، تحلیل لثه، مسواک زدن غلط یا اعمال فشار زیاد هنگام مسواک زدن باشد.

آفت چیست؟

به زخم های عود کننده و دردناک مخاط دهان آفت گفته می شود. زخم های آفتی در چند نوع بزرگ، کوچک و تبخالی شکل وجود دارند و شایع ترین آنها آفت کوچکی می باشد که به تعداد ۵-۱ عدد و به قطر کمتر از یک سانتی متر و معمولاً ۵-۳ میلی متر دیده می شوند.

دندان قروچه

به سائیدن دندان ها بر روی یکدیگر به صورت عادت و غیر ارادی در طول روز یا شب در حالیکه شخص در حال خوردن یا جویدن غذا نمی باشد اطلاق میشود. معادل دندان قروچه در زبان انگلیسی Bruxism است.

سلامت دهان و دندان

مصرف دخانیات چگونه بر روی بافتهای دهان و دندان اثر می گذارد؟

غالب مردم از مضرات سیگار برای سلامتی بدن آگاهند و می دانند که مصرف دخانیات باعث بیماریهای متعددی بر روی انساج بدن می شود و حتی ممکن است منجر به مرگ شخص نیز گردد. ولیکن اثرات مخرب سیگار بر روی سلامتی بافت دهان و دندان را باور ندارند و یا نسبت به آن نا آگاهند. مصرف دخانیات باعث بد رنگ شدن دندان ها، بیماریهای لثه و دندان و لقی دندانها می گردد و در موارد حاد منجر به سرطان دهان می شود.


چرا دندان ها در اثر مصرف سیگار رنگ می گیرند؟

یکی از عوارض مصرف دخانیات رنگ گرفتگی دندان هاست که به علت نیکوتین و تار موجود در آن می باشد. در کوتاه مدت دندان ها به رنگ زرد در می آیند و در مصرف طولانی مدت آن دندان ها تقریباً قهوه ای رنگ می شوند.

سیگار چگونه بر روی لثه و دندان ها اثر می گذارد؟

سیگاریها استعداد بیشتری جهت تشکیل پلاک باکتریایی اطراف دندانهایشان دارند که این خود باعث بیماری لثه می شود و علاوه بر آن به علت کمبود انتقال اکسیژن در عروق خونی افراد سیگاری روند ترمیم بافتی لثه ها نیز در این افراد دچار مشکل می شود. با وجود این مشکلات روند تخریب بافتهای نگهدارنده دندان در افراد سیگاری سیر سریعتری نسبت به سایرین دارد که در نهایت این تخریب منجر به لق شدن دندان و از دست رفتن آن می شود.

چگونه سیگار کشیدن با سرطان ارتباط پیدا می کند؟

غالب مردم نسبت به این مساله که سیگار عامل سرطان ریه و مجاری تنفسی است آگاهند اما از اینکه عامل اصلی سرطان های دهان نیز می باشد بی اطلاعند. در سال هزاران نفر به علت سرطان های دهان ناشی از مصرف دخانیات جان خود را از دست می دهند.

آیا برای سیگاری ها خمیردندان های خاصی هست ؟

خمیردندانهای مخصوص جهت این افراد ساخته شده که حاوی مواد ساینده بیشتری نسبت به خمیردندانهای معمولی است. اما استفاده از آنها بایستی محدود و تحت نظر و به توصیه دندانپزشک صورت گیرد. خمیر دندانهای سفید کننده با مارکها و ترکیبات متنوعی در بازار موجود است اما بایستی توجه داشت که اینها امکان تغییر رنگ طبیعی دندان را نداشته و تنها می توانند رنگ دندان را تا حدودی برطرف نموده و ظاهر آن را بهبود بخشند.

دهانشویه چیست ؟

سیگاریها به علت بوی بد دهان رغبت بیشتری به استفاده از انواع خوشبو کننده آن نشان می دهند اما این دهانشویه ها با ایجاد بو و مزه مطبوع برای شخص سیگاری مشکل اصلی را پنهان می کنند.

هر چند وقت یکبار بایستی به دندانپزشک مراجعه نمایند؟

معاینات دوره ای برای تمامی افراد الزامی است چرا که با انجام این معاینات پیش از آنکه وضعیت دهان و دندان به مرحله بحرانی برسد اقدام به درمان کرده و از گسترش بیماری جلوگیری می شود. سیگاریها بعلت بیشتر در معرض بودن بایستی هر شش ماه یکبار اقدام به معاینات دوره ای نموده و به دلیل رنگ گرفتگی دندان هایشان را جرمگیری و پالیش نمایند.

در معاینات دوره ای، دندانپزشک چه می کند؟

دندانپزشک علاوه بر لثه و دندان ها سلامت بافتهای مخاطی لب ها، گونه ها و زبان را چک می نماید تا در صورت تغییر بدخیمی اقدامات لازم را صورت دهد. ارتباط مداوم و دوره ای با دندانپزشک مانع از گسترش غیرقابل برگشت بیماریهای دهان و دندان می گردد.

دستگاهی برای ایمپلنت های دندان و پیچ های ارتوپدی رونمایی شد

درحاشیه دهمین نمایشگاه فناوری و نوآوری اینوتکس ۲۰۲۱ که در پارک فناوری پردیس با حضور محمدرضا شانه ساز، رئیس سازمان غذا و دارو و معاون بهداشت و دکتر سعیدرضا شاهمرادی، مدیرکل تجهیزات پزشکی وزارت بهداشت برگزار شد، دستگاه سندبلاست به عنوان دستگاه تمام اتوماتیک برای ایمپلنت های دندان و پیچ های ارتوپدی رونمایی شد.

روش کار سندبلاست به این صورت است که ماسه های ساینده که عمدتا از جنس سیلیس، مسباره و اکسید فلزات هستند را با استفاده از فشار باد کمپرسور شتاب داده و بر روی سطح قطعه می پاشد. این دستگاه که در یک شرکت دانش بنیان طراحی شده تمام اتوماتیک است و برای ایمپلنت های دندان و پیچ های ارتوپدی، نیز قابل کاربرد است.

این دستگاه اولین نمونه ساخته شده در ایران است که بدون دخالت انسان تمامی فرایند سندبلاست را به صورت کامل و اتوماتیک از طریق پاشش اکسید آلومینیوم انجام می دهد.

یکی از مهترین ویژگی های این دستگاه استفاده از سیستم سندبلاست حلقه بسته است که برای اولین بار در جهان مورد استفاده قرار گرفته است.

از دیگر ویژگی های این دستگاه می توان به قابلیتهای برنامه ریزی گوناگون مانند سایز قطعه، میزان یا حجم پاشش مواد ساینده و... اشاره کرد.

ظرفیت این دستگاه در هر فرایند ،سندبلاست ۲۰۰ قطعه است که با تغییرات بسیار جزئی می توان این ظرفیت را افزایش داد.

یکنواختی در محصول نهایی به علت یکنواختی پاشش و عدم دخالت دست، کم شدن نیروی انسانی، سازگاری با محیط زیست، مصرف پایین انرژی، قابل استفاده در محیط های بسیار کوچک، استفاده کامل از مواد ساینده از ویژگی های این دستگاه به شمار می رود.

دیابت ودندانپزشکی

دیابت: از جمله بیماری هایی است که می تواند بر روی سلامت دهان و دندان اثر بگذارد. بنابراین افراد مبتلا به دیابت باید چندین برابر دیگران در مراقبت از دندان ها و لثه های خود کوشا باشند. در افراد دچار بیماری دیابت نسبت به افراد سالم خطر ابتلا به بیماریهای پریودنتال بیشتر است. بیماریهای پریودنتال، شامل عفونتهای لثه و استخوان نگهدارنده دندان می شود.

پوسیدگی دندانی: شیوع و شدت پوسیدگیهای دندانی در بیماران مبتلا به دیابت کنترل نشده بالاتر است.  اگرچه این طور تصور می شود که دیابت بیشتر با درگیری و تخریب نسوج نگهداری کننده دندان ها (پریودنتال) همراه است. اما افزایش میزان پوسیدگی در افراد دیابتی به دلیل خشکی دهان و عدم امکان تمیزسازی های وسیع تر و شدیدتر می شود.
برفک: یک عفونت ایجاد شده توسط قارچ که در دهان ایجاد می شود. چون قارچ ها در میزان بالای گلوکوز رشد می کنند. بنابراین شانس ابتلا به برفک در افراد دچار بیماری دیابت بیشتر است. مصرف سیگار و استفاده از دندانهای مصنوعی به ویژه استفاده مستمر منجر به عفونت قارچی می شوند. کنترل خوب دیابت، عدم مصرف سیگار و خارج کردن و تمیز کردن دندانهای مصنوعی از بروز برف جلوگیری می کند.
دهان خشک:  پر ادراری یکی از عوارض اصلی دیابت به خصوص نوع 1 است که افزایش دفع مایعات از ادرار همراه با تغییرات عروقی ریز در غدد بزاقی سبب کاهش ترشح بزاق و خشکی دهان می شود. در این افراد به دلیل خشکی دهان و کاهش بزاق، مخاط نرمال دهان تخریب شده و به سبب کاهش آنزیم های ضد میکروبی و الکترولیت های ضروری بزاق و کاهش مواد محافظ و لغزنده کننده مخاط عفونت های باکتریایی – ویروسی و بخصوص قارچی بیشتر به چشم می خورد. عارضه  دهان خشک منجر به سوزش، زخمهای دهانی، عفونت ها و پوسیدگی در دندان ها می شود. وقتی بزاق کافی و مایعات محافظتی طبیعی در دهان وجود ندارد، خشکی دهان به پیشرفت و رشد جرمهایی که سبب پوسیدگی دندان و دیگر عفونتهای دهانی هستند کمک می کند. مصرف داروها یکی از دلایل اصلی ایجاد دهان خشک است.  در صورت مصرف دارو باید به دندانپزشک  و پزشک خود اطلاع دهید. فرد ممکن است با استفاده از داروهای دیگر و یا کاربرد بزاق مصنوعی، دهان خود را مرطوب کند. بزاق در  ترکیب  و کیفیت نرمال خود باعث تمیز شدن دهان، رقیق شدن مواد بالقوه سمی، تنظیم اسیدیته، خنثی کردن سموم، آنزیم باکتریها، تخریب میکروارگانیزم ها وحفظ یکپارچگی بافت های نر دهان و دندان ها می شود.
محافظت از دندانها: بیماریهای شدید پریودنتال علاوه بر اینکه منجر به از دست رفتن دندانها می شوند همچنین می توانند موجب تغییراتی در شکل استخوان و نسوج لثه می شوند. در چنین مواقعی لثه حالت ناهماهنگ پیدا کرده و دندان مصنوعی خوب تطابق پیدا نمی کند. در صورتی که جویدن با دندان مصنوعی دردناک است باید غذاهایی را که جویدن آنها آسانتر باشد انتخاب کرد. البته به شرط تبعیت از رژیم غذایی دیابت. خوردن غذاهای نامناسب کنترل قندخون را دچار مشکل می نماید. شناخت و کنترل بیماران دیابتی در زمان درمان های دندانپزشکی یک ضرورت است که باعث جلوگیری از بروزحوادث ناخواسته و یا بهبود شرایط بیمار خواهد شد.
تظاهرات دهانی دیابت: نقض در ایمنی و تغییر در فلور باکتریایی دهان عامل ایجاد بیماری های لثه در افراد دیابتی می باشد. شواهدی نیز وجود دارد که از تاثیر باکتریمی حاصل از پریودنتیت بر افزایش مقاومت به انسولین و تخریب سلول های لوزالمعده حکایت دارد.
کنترل بیماران دیابتیک در دندانپزشکیبه خاطر خطر بالای درگیری بافت های اطراف دندان در بیماران دیابتی درمان های پیشگیرانه پریودنتال شامل آموزش بهداشت، پیشگیری دوره ای و ارزیابی سلامت، از موارد لازم در طرح درمان کلی مشکلات دندانی افراد دیابتیک می باشد. درمان های جراحی انتخابی را باید بااحتیاطات لازم انجام داد و این نه تنها به دلیل ملاحظات خاص کاربرد داروهای بی حسی در این افراد، بلکه به خاطر تداخل جراحی با رژیم غذایی بیمار نیز هست.  بیماران دیابتیک با کنترل قند مناسب، احتمالا از نظر خطر بروز عفونت پس از درمان، تفاوتی با افراد معمولی ندارند. می توانید دندان و لثه هایتان را سالم نگه دارید. با کنترل میزان قند خون، مسواک زدن و استفاده روزانه از نخ دندان و رفتن نزد دندانپزشک به طور منظم می توانید از بیماری پریودونتال پیشگیری کنید. اگربیماری دیابت شما تحت کنترل قرار نگرفته است. احتمال بیشتری دارد که مشکلاتی در دهانتان ایجاد شود. برای سالم نگه داشتن دهانتان اقداماتی به عمل آورید.
اگر مبتلا به دیابت هستید ، اقدامات زیر را انجام دهید:
1- قند خون تان را کنترل کنید.
-2- هر روز مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید.
3- مرتب نزد دندانپزشک تان بروید. حتما به دندانپزشک تان اطلاع دهید که مبتلا به دیابت هستید.
4- اگر دندان مصنوعی تان درست در جای خود قرار نمی گیرد یا لثه های تان دچار درد شده اند، این موضوع را با دندانپزشک خود در میان بگذارید.
5- سیگار را ترک کنید. سیگار کشیدن باعث می شود بیماری لثه وخیم تر شود. پزشک یا دندانپزشک تان میتواند شما را در این مورد یاری دهد در صورتی که قند خون به خوبی تحت کنترل نباشد، باید اعمال غیرضروری دندانپزشکی به تعویق افتد ولی عفونتهای حادی مثل آبسه ها ارجح است که درمان شوند.

وقت بگذارید و دهانتان را به طور منظم کنترل کنید تا مشکلی نداشته باشد. برخی مواقع هنگام  مسواک زدن و استفاده از نخ دندان افراد متوجه میشوند که لثه هایشان خونریزی می کند. برخی دیگر متوجه خشکی دهان، دردناک بودن، لایه سفید یا طعم بد دهان می شوند. تمامی این موارد دلایلی هستند که می بایستی  نزد دندانپزشک تان بروید. به خاطر داشته باشید که کنترل قند خون به پیشگیری از مشکلات دهان کمک میکند .