طبق گفته دندانپزشکان آمریکایی دندان عقل بین سنین ۱۷ الی ۲۵ سالگی رشد میکند و پشت دندانهای آسیاب عقب قرار میگیرند تعداد آنها ۴ تا میباشد و در هر دو فک بالا و پایین دیده میشود. اما رشد این دندان در هر فرد متفاوت است و شاید شما هم جزو آن دسته افرادی هستید که با دندان عقل تان مشکلهای زیادی دارید پس بهتر است با ما همراه شوید. اگر شما از دندانهای خود عکس بگیرید و به دندانپزشک مراجعه کنید میتوانید از نهفته بودن دندان عقل مطلع شوید و بنا بر تشخیص دندانپزشک برای دندان عقل تصمیم گیری نمایید زیرا گاهی اوقات ممکن است دندان عقل نهفته شما به دندانهای دیگر آسیب برساند بنابراین باید دندان عقل را بکشید و یا جراحی کنید. حالا بهتر میتوانید درک کنید که چرا برخی دندان عقل را یک دندان دردسر ساز میدانند.
چرا بعضیها دندان عقل ندارند
گاهی اوقات ممکن است بین بازه ۱۷ تا ۲۵ سالگی با درد دندان عقل به دندانپزشک مراجعه نمایید و با بررسی دندانپزشک دندان عقل را از لثه خارج نمایید اما اگر دندان عقل شما بعد از سن ۳۰ سالگی دیگر با درد و تورم همراه نبود دیگر نیازی به خارج کردن دندان عقل ندارید. باید بگوییم شاید کشیدن دندان عقل و جراحی آن کمی دردسر داشته باشد اما نکشیدن آن هم میتواند دردسرهای بیشتری به همراه داشته باشد. عفونتهای ایجاد شده توسط دندان عقل میتواند به بافت استخوانهای لثه هم آسیب بزند بنابراین بهتر است تا دیر نشده برای درد دندان عقل خود راه چارهای بیابید.
لازم است بدانید دلیل خارج نکردن دندان عقل میتواند متفاوت باشد. بنابراین لازم است بررسی شود جزو کدام دسته هستید. عدهای هستند که دندان عقل دارند ولی این دندان نهفته است و هیچ گاه در نمیآید زیرا فضای کافی برای بیرون آمدن را ندارد بنابراین سالها در استخوان فک باقی میماند و هیچ گاه در نمی اید.
گاهی اوقات ممکن است دلیل در نیاوردن دندان عقل ژنتیکی باشد و مربوط به ژن افراد باشد طبق مطالعات انجام شده کسانی که مغز بزرگتری دارند فضای کمتری برای دندانهای عقل دارند. شاید هم دندان عقل داشته اید و قبلاً آن را کشیده اید و یا جراحی کرده اید و به خاطر نمیآورید. به هر حال داشتن یا نداشتن دندان عقل از این سه حالت خارج نمیشود.
علت درنیامدن دندان عقل
دندان عقل فقط در صورتی باید کشیده شود که علل بالینی داشته باشد و یا به دلیل نهفتگی آن نیاز به جراحی داشته باشد. در برخی مواقع هم کشیدن دندان عقل ضروری نیست و میتوانید از آن برای عمل جویدن استفاده کنید البته تا زمانی که دچار پوسیدگی نشود و به دندانهای دیگر آسیبی وارد نکند. اگر فک شما جای دندان عقل را نداشته باشد لازم است برای جراحی دندان عقل و یا کشیدن آن اقدام کنید. همه افراد ۴ دندان عقل دارند که در صورتی خرابی و پوسیدگی لازم است برای برطرف کردن این مشکل به دندانپزشک مراجعه کنید.
گاهی اوقات نکشیدن دندان عقل میتواند در زیبایی ظاهری دندانهایتان مشکل ایجاد نماید زیرا فشاری که دندان عقل برای بیرون آمدن به دندانهای دیگر وارد میکند ممکن است منجر به کج شدن دندانها شود بنابراین لازم است قبل از درآمدن دندان عقل فضای لثه را بررسی کنید تا در صورت نبود فضای کافی برای بیرون آمدن دندان عقل اقدام به کشیدن و یا جراحی آن نمایید، زیرا این دندان میتواند باعث ناهماهنگی و کج شدن دندانهای شما شود.
حامد مرتضوی متخصص بیماریهای دهان، فک و صورت با اشاره به اینکه محدود شدن درمانهای دندانپزشکی در دوران همه گیری کرونا به موضوع چالش برانگیزی مبدل شده اظهار کرد: احتمال انتقال ویروس از طریق بزاق دهان افراد مبتلا به کرونا، فاصله فیزیکی محدود دندانپزشک با بیمارو یا آلودگی فضا بعد از ویزیت بیماران مختلف یکی از مهمترین عوامل ترس مردم و مراجعه به دندانپزشک است.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با اشاره به اینکه در دوران پاندمی کرونا ممنوعیت خدمات دندانپزشکی وجود ندارد، توضیح داد: طبق دستورالعملهای بهداشتی صرفاً اقدامات زیبایی و غیرضروری دهان و دندان باید به زمان دیگری موکول شود.
مرتضوی با تاکید بر اینکه درمانهای خانگی و مشکلات اورژانسی دهان و دندان میتواند در بسیاری از موارد شرایط برای بیمار و دندانپزشک را پیچیدهتر کند، هشدار داد: به طور کلی عفونت دندانی، خونریزی لثه، آبسه و یا عفونت در بافت نرم داخل دهان، درد خود به خود و حساسیتهای شدید دندانی (افرادی که به محض استفاده از نوشیدنی سرد و گرم دچار دندان دردهای شدید میشوند) را از جمله درمانهای اورژانسی محسوب میشوند و به تعویق انداختن این اعمال جایز نیست.
وی افزود: از طرفی هر چه بیماری مزمنتر شود، درمانها پیچیدهتر و دفعات مراجعه بیمار به دندانپزشک به مراتب بیشتر خواهد شد.
مرتضوی در ادامه با اشاره به اینکه درمان آبسه در دهان در اولین فرصت ضرورت دارد، توصیه کرد: اگر چنانچه تورمهایی و یا خروج چرک از داخل دهان و یا اطراف دندان را مشاهده کردید نیز باید هر چه سریعتر به دندانپزشک مراجعه کنید.
وی نسبت به مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک ها هشدار داد و تاکید کرد: مصرف خودسرانه و طولانی آنتی بیوتیک ها نه تنها مشکلات بیماران را برطرف نمیکند بلکه میتواند منجر به مشکلات ثانویه و جدی در افراد شود.
به گفته این استاد دانشگاه، خونریزی اولیه و یا ثانویه دهان و دندان باید در اسرع وقت توسط پزشک متخصص کنترل شود.
وی تاکید کرد: درمانهای زیبایی دندان، اصلاح طرح لبخند، لمینت و کامپوزینت و همچنین روکش کردن، کشیدن دندانهای عقل یا دندانهایی که چیزی از آنها در داخل دهان باقی نمانده ولی در عین حال برای بیمار التهاب و عفونتی نیز ایجاد نکرده، اولویت درمانی و بهداشتی ندارند و بهتر است به زمان دیگری تا پایان ریشه کنی کرونا موکول شوند.
مرتضوی در ادامه درباره جراحیهای دهان و دندان نیز توضیح داد: جراحی طیف وسیعی از فعالیتها را شامل میشود و باید درمانهایی که با عنوان جراحی دنبال میشوند نیز در کرونا اولویت بندی شود، اگر چنانچه بخواهیم عفونتی را از داخل دهان حذف کنیم جراحی ضرورت دارد.
متخصص بیماریهای دهان، فک و صورت دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، گفت: به طور کلی هر اقدام جراحی که سلامتی بیمار به آن وابسته باشد باید در اولین فرصت انجام شود.
وی با اشاره به اینکه نوبت دهی به بیماران در زمان پاندمی ها یکی از موضوعات مهمی است که باید در مطبها و کلینیکها به آن توجه ویژه ای شود افزود: باید ورود و خروج بیماران برای دریافت خدمات حساب شده و تحت کنترل باشد چرا که ازدحام و شلوغی علاوه بر معطلی بیشتر بیماران ریسک انتقال بیماری را بالا میبرد.
رعایت پروتکلهای بهداشتی یکی دیگر از مواردی بود که مرتضوی برای قطع و کاهش زنجیره انتقال کرونا ضرورت رعایت آن را یادآور شد و تاکید کرد: حتماً مطب و کلینیکی که انتخاب میکنید، کارکنان و دندانپزشک باید ضمن رعایت کامل پروتکلهای بهداشتی از ماسک، دستکش، کاور کفش و لباس استفاده کنند.
استفاده از دهان شویه های ضدعفونی کننده قبل و بعد از درمان، یکی دیگر از مواردی بود که وی به آن اشاره کرد و گفت: استفاده از دهانشویه مناسب میتواند ریسک انتشار ویروس را کاهش دهد.
مرتضوی در ادامه استفاده از روشهای مختلف برای به حداقل رساندن مراجعات را در کاهش زنجیره انتقال بیماری از سوی متخصصان دهان و دندان خواستار شد و استفاده از پانسمان هایی با ماندگاری بالاتر برای بیمارانی که نیاز به ترمیم بعد از درمان ریشه دارند راه حل مناسبی برای کاهش مراجعات است.
مرتضوی در پایان استفاده از وسیله رابردم را با هدف پیشگیری از پرتاب ترشحات دهانی و ایزوله شدن دندان از محیط دهان را به متخصصان دهان و دندان توصیه کرد.
هادی قاسمی عضو هیئت علمی دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، نیز با اشاره به تعویق انداختن اعمال مربوط به مشکلات دهان و دندان از سوی برخی افراد به دلیل ترس و نگرانی از ابتلاء به کرونا خاطرنشان کرد: کرونا بیماری خطرناکی است ولی در عین حال پیگیری درمانهای اورژانسی دندانپزشکی ضروری است.
وی افزود: اگر در بازه زمانی مشخصی درمانهای دندانپزشکی به تعویق بیفتد ممکن است عواقب بیشتری به دنبال داشته باشد.
قاسمی با بیان اینکه خیلی از پوسیدگیهای دندانی میتواند منجر به ایجاد دردهای شدید دندانی شود، خاطر نشان کرد: حتی در مواردی بدون درد نیز ممکن است آبسههای عفونی ایجاد شود که باید در اولین فرصت درمان شود.
وی ضرورت رعایت پروتکلهای بهداشتی را با هدف قطع زنجیره انتقال کرونا خواستار شد و افزود: پوسیدگیهای سطحی دندان نیز باید در سریعترین زمان ممکن درمان شود چرا که اگر این پوسیدگی سطحی به موقع برطرف نشود در مدت زمان کوتاهی میتواند به گستردگی پوسیدگی و عفونت تبدیل شود.
عضو هیئت علمی دانشکده دندانپزشکی پرهیز از اعمال غیرضروری مربوط به دهان و دندان را مورد تاکید قرار داد و افزود: انجام برخی اعمال زیبایی در دوران پاندمی کرونا ضروری نیست و میتوان این اعمال را به زمان دیگری موکول کرد.
وی درباره جرم گیری دندانها در دوران شیوع پاندمی کووید ۱۹ نیز توضیح داد: اگر چنانچه جرمهای دندانی به میزان قابل و حادی ایجاد نشده باشد و یا لثهها را درگیر نکرده میتواند این اقدام را نیز به تعویق انداخت.
قاسمی با اشاره به ضرورت اقدامات پیشگیرانه دهان و دندان برای کودکان خاطرنشان کرد: درمان پوسیدگیهای سطحی دندانی در کودکان یکی از درمانهای اورژانس در دوران کرونا به حساب میآید.
وی با تاکید بر اهمیت رعایت بیش از پروتکلها از سوی کارکنان مراکز بهداشتی اضافه کرد: خطر نه تنها متوجه مراجعه کنندگان است بلکه کادر درمان نیز از خطرات مصون نیستند بنابراین باید طبق پروتکلها در محلهایی که یونیتهای دندانپزشکی و ابزار آلات وجود دارد توصیههای بهداشتی به صورت جدی رعایت شود.
تهویه مناسب هوا، استفاده از ضدعفونی کنندههای سطحی، استفاده از ماسک و وسایل حفاظت فردی و رعایت فاصله اجتماعی در مطبها و کلینیکهای دندانپزشکی از دیگر مواردی بود که عضو هیئت علمی دانشگاه ضرورت رعایت آن را برای قطع زنجیره انتقال کرونا ضروری ذکر کرد.
وی در ادامه به افرادی که برای درمانهای اورژانسی دهان و دندان به مراکز دندانپزشکی مراجعه میکنند توصیه کرد: قبل از مراجعه به مراکز دندانپزشکی از رعایت پروتکلها از سوی کادر درمان و پزشک متخصص اطمینان کامل حاصل کنید.
قاسمی با اشاره به اینکه پیشگیری مقدم بر درمان است تاکید کرد: مسواک زدن حداقل دو بار در روز و تغذیه محدود از مواد غذایی شیرین و در دفعات کمتر ضروری است.
عادی، با اشاره به اینکه تعهدات بستههای دندانپزشکی بیمه سلامت در حال حاضر تنها خدمتی است که رویکرد پیشگیری دارد و نسبت به بستههای بیمههای پایه یکی از مترقیترین تعهدات در بستههای خدمتی است، افزود: هزینههای سلامت دهان و دندان با این تعهدات، کمتر از یک درصد را تشکیل میدهد. ولی پیش بینی ما از سرانه این بود که یک درصد هزینه بیمهها باید شامل خدمات دندانپزشکی باشد.
وی ادامه داد: در زمان تاسیس سازمان بیمه خدمات درمانی حدود ۵۲ خدمت دندانپزشکی تحت پوشش بیمه سلامت بود. در سال ۸۳ پیشنهادی در شورای عالی بیمه مطرح و بسته خدمت با رویکرد ارائه خدمات درمانی به کودکان اصلاح شد. این ۵۲ خدمت به ۱۴ خدمت تبدیل شد که مهمترین خدمات آن شامل ترمیم دندانهای اولین آسیای کودکان زیر ۱۲ سال بود.
عضو کمیته سلامت سازمان بیمه سلامت ایران، گفت: این دندان اولین دندان دائمی است که از ۷ سالگی رویش پیدا میکند. ترمیم این دندان جزو تعهدات بیمه قرار گرفت که یک تحول بزرگ در سیستم بیمه دندانپزشکی محسوب میشد. در این زمینه قرار شد آموزش و پرورش اطلاع رسانی کند و پیش بینی میشد نزدیک به ۲۰ میلیارد تومان در سال اول هزینه داشته باشد، اما حدود ۲ میلیارد تومان هزینه برداشت و به مرور در بودجه سال بعد کم شد. در سال ۹۲ این موضوع مطرح شد که دندانپزشکی را با رویکرد پیشگیری در نظر بگیریم.
وی افزود: در سال ۹۲ در شورای عالی بیمه سلامت، این بسته به تعهد اضافه شد که فیشور سیلانت، وارنیش فلوراید، فلوراید تراپی، و آموزش بهداشت هم جزو تعهدات بیمه قرار بگیرد و سن ۱۲ سال نیز به ۱۴ سال ارتقاء یافت و همه نوع ترمیم مورد تعهد قرار گرفت به نحوی که در مرحله اول خدمات پیشگیری مورد توجه قرار گرفت و در صورت پوسیدگی، فرد میتوانست تا ۱۴ سالگی دندان را پر کند. با وجود این بستری که فراهم شده و ۲ هزار مرکز دندانپزشکی طرف قرارداد و درمانگاههای دولتی، کسی از این امکانات و شرایط به نحو احسن استفاده نمی کرد که شاید علت آن عدم اطلاع باشد.
عضو کمیته سلامت سازمان بیمه سلامت ایران، بیان کرد: در سال ۹۳ این بحث مطرح بود که بسته بیمه روستایی دچار تحولاتی شود. این موضوع را در آن زمان مطرح کرده و گفتیم که بسته خدمات دندانپزشکی هم جزو بیمه روستایی شود. در حال حاضر در روستاها بر اساس بسته خدمتی، خدمات دندان پزشکی ارائه می شود. این خدمات جزو بسته بیمههای پایه است که همه بیمههای پایه این خدمات دندان پزشکی را تحت پوشش دارند.
معادی گفت: یکی از مسئولیتهای سازمان بیمه سلامت این است که مردم را نسبت به سلامت دهان و دندان آگاه کرده و خدمات بیمه سلامت را نیز به مردم در این زمینه معرفی کند. یکی از روشهای اصلاح سبک زندگی، ارائه آموزش به افراد برای تغییر است تا این موضوع باعث کاهش هزینهها شود. یعنی اگر سبک زندگی افراد به شکلی باشد که کمتر بیمار شوند، هزینهای به بیمهها وارد نمیشود.
هنام عباسیان گفت: به عنوان عضو جامعه دندانپزشکی از اینکه این جامعه دچار تبعیض شده است، آزردهخاطر هستم و سوال بنده این است که چرا وزارت بهداشت به دندانپزشکی به عنوان یک فرزندخوانده نگاه میکنند و اصلاً جایگاه این جامعه در وزارت بهداشت کجا است.
وی افزود: در شرایطی که کووید ۱۹ تمام دنیا و بالتبع کشور ما را درگیر کرده، جامعه دندانپزشکی هم مانند تمام گروههای پزشکی دچار مشکلات شدیدی شده است. دیروز عنوان شد هر دندانپزشکی که بخواهد در مطب خود کار کند باید در سامانهای ثبتنام کند و در غیر این صورت مشکلاتی برای ایشان ایجاد میشود. این در صورتی است که کار دندانپزشکان با کنترل عفونت عجین شده است.
وی تأکید کرد: وزارت بهداشت برای تعدادی از صنوف مانند رستورانها، تعدادی از شرکتها و غیره سامانهای تعریف کرده که جایگاه جامعه دندانپزشکی با آنها برابر نیست. دندانپزشکان برخلاف پزشکان تجهیزات محور هستند. آیا استفاده از این تجهیزات، راه مناسبی برای جلوگیری از شیوع کووید ۱۹ در مطبها نیست. سازمان جهانی بهداشت احتمال انتقال کووید ۱۹ از طریق آئروسلها را سه درصد اعلام کرده که البته همین میزان هم برای ما بسیار مهم است و میدانیم برای جلوگیری از این امر باید کنترل عفونت را جدی بگیریم.
عباسیان تصریح کرد: من هرگز اصرار ندارم که همکارانم همگی مطبهای خودشان را باز کنند، اما موافق هستم افرادی که بیماران اورژانسی دارند با توجه به پروتکل وزارت بهداشت که رعایت آن بدیهی است، کار درمانی انجام دهند. موضوع مهم این است که چرا فقط در بحث کنترل عفونت بر روی جامعه دندانپزشکی تأکید میشود. آیا وزارت بهداشت به پزشکانی که در مطبهای آنها فاصلهگذاری اجتماعی رعایت نمیشود هم میگوید وارد سامانه شوند و ثبتنام کنند؟ آیا آنها هم کنترل عفونت انجام میدهند یا فقط ما دندانپزشکان عامل ایجاد عفونت شناخته میشویم.
وی با تأکید بر لزوم نگاه برابر به پزشکان و دندانپزشکان در قانون بازگشایی مطبها افزود: ما دندانپزشکان شکی در الزام کنترل عفونت نداریم و این کاری است که هر روز انجام میدهیم. خواهان این هم نیستیم که همه مطبها بازگشایی شوند، اما اگر قرار است قانونی اجرایی شود، چرا در اجرای آن تبعیض وجود دارد؟
وی تأکید کرد: موضوع مهم این است که اگر مطبی بیمار اورژانسی دارد و تصمیم به کار درمانی میگیرد، نیروهای نظارتی معاونت درمان دانشگاهها باید بر رعایت اصول بهداشتی در آن مطب، از جمله فاصلهگذاری اجتماعی و تجهیزات لازم نظارت کنند. اما وقتی فقط بر روی دندانپزشکان نظارت اعمال میشود، این مسئله به ذهن بنده به عنوان عضوی از این قشر خطور میکند که شاید وزارت بهداشت جامعه دندانپزشکی را به عنوان یک جامعه فرهیخته دانشگاهی قبول نداشته باشد.
عباسیان خاطرنشان کرد: ما همیشه گفتهایم دندانپزشکی علم و هنر است و اساتید ما بعد علمی بالایی دارند. اینگونه نیست که اساتید دانشگاهی ما قدرت تحلیل مسائل علمی را نداشته باشند که گروه دیگری مجبور باشد برای آنها تصمیمگیری کند. ما تابع قانون هستیم و در قانون هم نباید تبعیض وجود داشته باشد، بلکه باید برای تمام مطبها یکسان باشد. اگر کنترل عفونت اتفاق نیفتد، بین پزشک و دندانپزشک تفاوتی وجود ندارد.
وی با اشاره به مشکلات مبتلا به جامعه دندانپزشکی گفت: خواهش بنده از همکاران و مدیران ارشد وزارت بهداشت این است که در این برهه که جامعه دندانپزشکی تا این حد تحت فشار است، اگر واقعاً قصد کمک دارند، بدانند این جامعه بیشترین لطمهها را خورده، ۳ ماه مطبهای خود را تعطیل کردهاند و دچار مشکلات مالیاتی و اقساط عقب مانده هستند. چرا برای کمک به آنها یک قدم بر نمیدارند؟ اما زمانی که نوبت به فروش تجهیزات شرکتها ی مخصوص میرسد، پای دندانپزشکان را باز میکنند؟ عرض بنده این نیست که پروتکلهای کنترل عفونت در مطبهای دندانپزشکی رعایت نشود؛ بلکه تأکید میکنم این اتفاق باید در تمام مطبها، چه پزشکی و چه دندانپزشکی بیفتد.
وی تأکید کرد: بنده خواهان این هستم که همکاران وزارت بهداشت به جایگاه دندانپزشکی ارج بنهند. این جامعه باید در وزارت بهداشت تریبون باشد تا اعضا آن بتوانند حرف خود را بزنند. بدیهی است تا شخصی دندانپزشک نباشد نمیتواند برای دندانپزشکان قانون بنویسند. بنابراین بنده از معاونت درمان وزارت بهداشت درخواست میکنم در تصمیمگیریها با اساتید دندانپزشکی مشورت کند و نسبت به همه گروهها دید یکسانی در وضع قانون داشته باشد. گروه بحران دندانپزشکی هفته گذشته جلسهای داشتند که اساتید بزرگی در آن شرکت کردند؛ اما در نهایت پزشکان برای آنها تصمیم گرفتند و هضم این موضوع سنگین است. چرا که یک دندانپزشک هم این توانایی را دارد.
عباسیان در پایان با تأکید مجدد بر لزوم رفع نگاه دوسویه نسبت به جامعه پزشکی و دندانپزشکی، گفت: بنده از این تریبون اعلام میکنم که تبعیض بس است! خواهشمندم با دید بازتری نسبت به جامعه دندانپزشکی نگاه شده و نسبت به ثبت مطبهای دندانپزشکی بازنگری شود و اگر قرار است این اتفاق بیفتد، همه مطبها، چه پزشک و چه دندانپزشک در برابر قانون یکسان باشند و در صورت تصمیم به فعالیت، نام خود را در سامانه ثبت کنند.
قادر فرجی مجری طرح پژوهشی «تولید فلزات فوق مستحکم نانو ساختار جهت کاربردهای پزشکی» گفت: مواد پیشرفته جدیدی برای استفاده در ایمپلنتهای پزشکی در این طرح پژوهشی توسعه یافت. تولید این مواد برای ایمپلنتهای دندانپزشکی انجام شد. در حال حاضر در این نوع ایمپلنتها از آلیاژ تیتانیوم حاوی فلز وانادیوم و آلومینیوم استفاده میشود. استفاده از این فلزات در ایمپلنتها مضرر است و آسیبهایی را ایجاد میکند.
وی ادامه داد: تیتانیوم خالص نیز استحکام لازم برای ایمپلنت شدن را ندارد، پس در این طرح با استفاده از فناوری پیشرفته و در مرز دانش «تغییر شکل پلاستیک شدید» محصولی جدید تولید شد. در حال حاضر محققان در دنیا مشغول توسعه و کار روی این فناوری هستند.
عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه تهران افزود: محصول جدید ساختاری نانو دارد و در آن فلزات سمی حذف شدند. اما استحکامی مشایه آلیاژ تیتانیوم حاوی فلز وانادیوم و آلومینیوم دارد. اکنون این محصول در مراحل تجاری سازی قرار دارد.